2-mavzu. Sanoat korxonalarni rivojlantirish strategiyasini shakllantirish Reja

va aralash. 

Texnologik  tuzilmali  korxonalarda  sexlar  va  ishlab  chiqarish  uchastkalari  texnologik 

jihatdan bir xillik tamoyili asosida tashkil qilinadi (masalan, to’qimachilik kombinatlarida yigiruv 

va to’quv sexlari). 

Predmetli tuzilmaga asoslangan korxonalarda har bir sex ma’lum bir mahsulot yoki uning 

bir qismini ishlab chiqaradi (masalan, avtomobil zavodida motor sexi, shassi sexi va hokazo). 

Aralash  (predmetli-texnologik)  tuzilma  tayyorlov  sexlarini  texnologik  tamoyilda 

(temirchilik,  cho’yan  quyish,  po’lat  quyish  va  hokazo),  ishlov  berish  va  mahsulot  chiqarish 

sexlarini esa predmetli tamoyil asosida tashkil etishni ko’zda tutadi. 

Sanoat korxonasining tuzilmasi quyidagi omillar ta’siri ostida shakllanadi: 

* texnika va texnologiyaning xususiyatlari; 

* ishlab chiqarish hajmi; 

---

* ishlab  chiqarishni  tashkil  qilish  shakllari  (ixtisoslashtirish,  kooperatsiya,  kombinatsiya, 

koordinatsiya); 

* ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  va  ko’rsatilayotgan  xizmatlarning  murakkabligi  va 

nomenklaturasi; 

* ishlab chiqarishni avtomatlashtirish, mexanizatsiyalashtirish va robotlashtirish darajasi; 

* mulk shakli; 

* raqobat olib borish usullari hamda shakllari va hokazo. 

Amaliyotda ishlab chiqarish tuzilmasini mukammallashtirishning asosiy yo’nalishlari ishlab 

chiqilgan.  Ular  qatoriga  korxona  va  sexlarni  yiriklashtirish;  alohida  korxonalar  integratsiyasi; 

korxona ichidagi barcha bo’linmalar orasida mutanosiblikni ta’minlash; sexsiz struktura kabilarni 

kiritish mumkin. 

Korxonaning  raqobatbardoshligini  oshirish,  ya’ni  boshqaruv  sifatini  ko’tarish  va  ishlab 

chiqarish  faoliyatidagi  yakuniy  natijalarning  yuqoriligiga  erishish  korxona  tuzilmasini 

mukammallashtirish samaradorligini narxlovchi mezon bo’lib xizmat qiladi.