2-mavzu. Sanoat korxonalarni rivojlantirish strategiyasini shakllantirish Reja

Qisqa  muddatli  rejalashtirishda  korxona  faoliyati  va  rivojlanishi  1-3  yilga  mo’ljallab 

rejalashtiriladi. Uning o’ziga xosligi shundaki, birinchi yil ko’rsatkichlari har chorakda, ikkinchi 

va uchinchi yil ko’rsatkichlari esa har yarim yil yoki bir yilda aniqlashtiriladi va tuzatishlar kiritilib 

boriladi.  Buning  maqsadi  sifatida  esa,  reja  ko’rsatkichlarining  iqtisodiy  muhit,  bozor  va  fan-

texnika  taraqqiyotida  yuz  berayotgan  o’zgarishlarni  to’laroq  aks  ettirishga  intilishni  ko’rsatish 

mumkin. 

Bozor  munosabatlarida  raqobatchilikni  kuchaytirish  hamda  xo’jalik  yuritish  va  hayotiy 

jarayonlar dinamikasi hisobiga joriy rejalashtirish amalga oshirilib, unga choraklarga bo’lingan 

yillik  rejalar  asos  qilib  olinadi.  Ushbu  rejalar  qoidaga  ko’ra,  o’zgaruvchan  bo’lib,  joriy  yilning 

birinchi  uch  oyi  uchun  qat’iy,  hayotiy  ko’rsatkichlar  belgilanib,  keyingi  to’qqiz  oy  davomida 

ularga  tuzatishlar  (korrektirovka)  kiritiladi.  Ular  qisqa  muddatli  rejalarga  qaraganda,  ayniqsa, 

ishlab chiqarish harakati va moddiy-tovar boyliklari zahirasi, bahoni shakllantirish qismida yanada 

aniqroq hisoblanadi. Umuman olganda, korxonaning turli bo’lim va xizmatlari vazifalari bunday 

rejalarda o’zaro bog’lanadi.  

                                Korxona biznes - rejasining mohiyati, tuzilishi va vazifalari 

---

Tadbirkorlik  faoliyatini  rejalashda,  xorijda  biznes  -  reja  keng  qo’llaniladi,  amaliyot  esa 

shunga  asoslangan.  Biznes  -  rejani  ishlash  tartibi  va  tarkibi  qat’iy  chegaralanmagan,  u  asosan 

moliyaviy iqtisodiy faoliyatda yutuqlarga erishishga mo’ljallangan bo’ladi. 

Biznes - reja 3 – 5 yilga tuziladi. Birinchi va ikkinchi yillar uchun topshiriqlar kavrtallarga 

bo’lingan holda, uchinchi yildan boshlab esa yillik ko’rsatilishi mumkin. 

Jahon amaliyotida biznes rejalarning 5 bo’limdan, to 18 bo’limgacha variantlari mavjud. 

Biznes  rejalar  ikki  xil  maqsadga  tuzilishi  mumkin.  Birinchidan,  investorlar  uchun  ya’ni, 

loyihani amalga oshirish jarayonida tadbirkorning shaxsiy mablag’lari yetarli bo’lmasligi mumkin. 

Bu holatda ular mulkdorlarning bo’sh mablag’laridan foydalanishga majbur bo’ladi. Loyihaning 

samarasi  biznes  rejalarda  asoslangan  bo’ladi.  Bunday  biznes  rejalar  nisbatan  qisqa  bo’lib, 

korxonaning nozik tomonlarini o’zida to’la aks ettirmaydi. 

Ikkinchidan  –  korxona  rahbarlari  uchun  tuziladi.  Bu  biznes  rejalar  oldingiga  nisbatan 

kengroq ma’noni anglatadi. Ishlab chiqarishdagi muhim masalalarga ham ehtibor beriladi.