2-Mavzu. Psixologiya tarixining metodlari va manbalari. Psixologiya tarixini qanday o'rganiladi?

uni tayyorlovchi g'oyalarsiz bo'lmaydi.

Kontekstik yondashishni tarafdorlaridan ko'zga ko'ringan amerikalik psixolog E.Borin, ilm-fan

tarixi L.Tolstoyning «Urush va tinchlik» asarida ulug' qishilarni: «tarix qullari» deganini

qo'llab-quvvatlaydi. Ularni nomlari davrni, maktablarni, oqimlarni, muhim tarixiy

epizodlarni farqlashda ishlatilgan tamg'alardir. Yana bir amerikalik psixolog «personalistik»

va «kontekstik» yondashishlar bir-birini to'ldiradi, deb hisoblaydi. Tarixda ulug' kishilar bor,

ammo ulug' voqealar ham bor. Ikkovlon bir-biri bilan chambarchas bo'lib, bir-birini to'ldiradi.

Ammo zamon ruhini roli katta, chunki inson qanchalik ulug' bo'lmasin, zamon iqlimidan uzoqroq

bo'lsa, nom-nishonoiz yo'q bo'ladi. «Kontekst» kontseptsiyasi uning asosiy tushunchasini

noaniqligidan muhim tushuntirish ahamiyatiga ega emas: «Intellektual iqlim», «Zamon ruhi»,

«Sotsial madaniy atmosfera» bunday noaniq determinantlarga murojaat qilish bizni na ilmiy

fikr rivojlantirish harakatini va na ob'ektiv tarixiy logikani tushuntirishda olg'a siljitadi.

Bir kontekstni ikkinchisi bilan almashtirish ilmiy natijani yo'q qilib, «kontekst» yondashishdan

qoniqmaslik psixologiyani o'rganish tarixini boshqa usullar bilan axtarishni majbur qiladi.