2 Мавзу: Популяциянинг тузилиши, унда организмларнинг жойлашиши. Популяциялар ўртасидаги боғланишлар, популяциялар динамикаси

Ҳаётчанликнинг ҳар хил эгри чизиқлари.

Айрим ёш гуруҳлар учун ҳаётчанлик икки усул билан аниқланади:

1. Индивиднинг туғилган вақтини белгилаш ёки ҳисобга олиш.
2. Ўлганда, яъни ёши маълум бўлган индивидда аниқланади. Ҳаётчанлик жадвалини тузиш учун популяциядаги индивидларнинг ёшлари маълум бўлиши керак.
Жадвал ўрнига график усулдан ҳам фойдаланиш мумкин. Ҳаётчанлик эгри чизиғи 4 турга ажратилади:
1. Кучли қабариқ ҳаётчанлик эгри чизиғи.
2. Оралиқ ҳаётчанлик эгри чизиғи.
3. Ботиқ ҳаётчанлик эгри чизиғи.
4. Поғонали ҳаётчанлик эгри чизиғи.


популяциянинг гомеостази
Популяция гомеостази. Популяциянинг сон жиҳатидан бир меъёрда сақланиб туриши гомеостаз (юнонча “гомео” – ўхшаш, статис - ҳолат) дейилади.
Популяциянинг зичлигини бошқариш ўсимликларда ҳудудни ҳисобга олган ҳолда ўз-ўзини сийраклантириш, вегетатив қувватини оширишда намоён бўлса, ҳайвонларда эса озуқа заҳиралари чекланган ҳолатда рўй беради. Кўпчилик турлар популяциясининг ўсишини секинлаштирувчи механизмлардан бири индивидларнинг ўзаро кимёвий таъсир этишидир.
Ҳайвонлардаги ҳудудий хатти-ҳаракатлар инстинктлар тизими сифатида келиб чиққан бўлиб, у популяциянинг айни бир майдонда сон жиҳатидан ўсишини бошқаришнинг самарали механизмларидан ҳисобланади.
Назорат саволлари ва топшириқлар
1. Қандай популяция типлари бор?
2. Популяциялар динамикаси, унинг жойда тарқалиш типлари қандай?
3. Популяциянинг вақтда ўсиши ва модел нима?
4. Нима учун популяция муҳофаза воситаси ҳисобланади?.
5. Туғилиш ва маҳсулдорлик нимани ифодалайди?
7. Экологик нобуд бўлиш қандай тушунча?
8. Ҳаётчанлик эгри чизиғи нимани билдиради?
9. Популяциянинг гомеостази деганда нимани тушунасиз?


7. Кузатиладиган натижалар