2-Мавзу. Менежментнинг назарий асослари

Вазиятли ёндашув (1960 йилдан ҳозирги вақтгача).

Бу ёндашувни ишлаб чиқилиши бошқарув назариясига катта ҳисса қўшган, чунки фанни аниқ вазиятлар ва шароитларга тўғридан-тўғри қўллаш имконияти пайдо бўлган.

Вазиятли ѐндашувда асосий томон вазият, яъни аниқ ҳолатлардан иборат бўлади, улар ташкилотларга ушбу аниқ вақтда катта таъсир кўрсатадилар. Ҳам ташкилотнинг ўзида, ҳам атроф муҳитда кўпгина бундай омиллар мавжуд бўлганлиги сабабли, ташкилот фаолиятини бошқаришнинг ягона “яхши” усули йўқ бўлади.
Бошқарувнинг вужудга келган вазиятда кўпроқ мос келувчи усули энг самарали бўлади.
М.Фоллетт 20- йиллардаѐқ “Вазият қонуни” ҳақида гапирган.
Аммо бу ѐндашув фақат 60- йилларнинг охирида керакли даражада ишлаб чиқилган.
Вазиятли ѐндашув буюрилган тавсияларнинг оддийгина йиғиндиси эмас, балки, ташкилий муаммолар ва уларнинг ечимларига нисбатан фикрлаш усулидир.
Ундан фойдаланган ҳолда, раҳбарлар аниқ вазиятларда қайси 17 усуллар ташкилий мақсадларига эришишга кўпроқ даражада ѐрдам беришини тушуниб олишлари мумкин.
Шунинг учун ташкилот мақсадларига самаралироқ эришиш учун аниқ усуллар ва концепцияларни маълум вазиятлар билан боғлаш зарур.
Вазиятли ѐндашувда эътибор ташкилотлар ва ташкилотларнинг ўзларининг ичидаги вазиятли фарқларга қаратилади.
Шу муносабат билан аҳамиятли ўзгарувчан вазиятлар ва уларнинг ташкилот фаолияти самарадорлигига таъсирини аниқлаш зарур.


Тизимли ёндашув (50 йилларнинг охиридан ҳозирги вақтгача).

50- йилларнинг охирида бошқарувда тизимлар назариясини қўлланиши менежментга бошқарув фани мактаблари ва хусусан, америкалик олимлар Ж.Пол Гетти ва Питер Ф. Друкерларнинг муҳим улуши бўлган.

Бу ёндашув нисбатан яқиндан қўллана бошлаганлиги туфайли, ҳозирги вақтда ушбу мактабнинг бошқарув назарияси ва амалиѐтига ҳақиқий таъсирини тўлиқ даражада баҳолашнинг иложи йўқ.

Шунга қарамасдан бугун унинг таъсири жуда катта ва бундан кейин ҳам у ўсиб боради.

Тизимли асосда, эҳтимол, келажакда ишлаб чиқиладиган янги билимлар ва назарияларни синтез қилиш мумкин бўлар.
Ўзгарувчанлар ва уларнинг ташкилот самарадорлигига таъсирини аниқлаш менежментга тизимлар назариясининг мантиқий давоми бўлган тизимли ѐндашувнинг асосий улуши бўлади.
Раҳбарлар тизимлар назариясини бошқарув жараѐнига нисбатан қўллашлари учун ташкилотни ўзгарувчан тизимлар сифатида билишлари керак. Улар ташкилотга ўзгараѐтган ташқи муҳит шароитларида ҳар хил мақсадларга эришишга мўлжалланган одамлар, тузилма, вазифалар, технология каби ўзаро боғланган элементларнинг мажмуаси сифатида қарашлари керак.