2-Mavzu. Kompyuterlarni tashkil qilishning raqamli mantiqiy asoslari

Ma’lumotlar
Boshqarish qurilmasi
b)
Bo’yruq
Markaziy protsessor
Periferik qurilmasi
Ma’lumotlar
Boshqarish qurilmasi
d)
Dastur (drayver)
3-rasm. Ma’lumotlarni almashishni boshqarish

MP va PQ o’rtasida ma’lumotlarni uzatishni tashkil etish

Interfeys yordamida o’zaro munosabatda bo’ladigan barcha qurilmalar ikki turga bo’linadi: beruvchi (master, faol qurilma), kiritish-chiqarish jarayonni boshlash va boshqarish, ijrochilar (passiv qurilma), ular qabul qiladi (chiqish, yozish) yoki berish (kirish, o’qish) va master buyurtmalarni bajaradi.

Ma’lumotlarni beruvchi qurilma manba, qabul qiluvchi esa qabul qiluvchi hisoblanadi. MP har doim beruvchi, TSQ si esa doim bajaruvchidir. PQ ikkalasi ham bo’ladi. Ma’lumotlarni beruvchidan ijrochiga uzatishni yozish operatsiyasi, teskarisi esa – o’qish operatsiyasi bilan tashkil etiladi. MP va PQ lar o’rtasidagi uzatish jarayoni ma’lumotlarni kiritish-chiqarish deb nomlanadi.

Kiritish-chiqarish jarayonlarini bajarishda protsessor yuklanishini minimallashtirish uchun boshqarish funksiyalari bir nechta qurilmalarga taqsimlanadi: protsessor, asosiy kiritish-chiqarish kontrolleri (kanali), PQ kontrolleri va PQ boshqaruv bloki.

Kiritish-chiqarish jarayonini ko’pdarajali tashkil etish
4-rasm. Kompyuterda ma’lumotlarni uzatishni tashkil etishning funksional sxemasi

Kiritish-chiqarish tartiblari

5-rasm. Dasturiy kiritish-chiqarish
KCq
a) To’g’ridan-to’g’ri sinxron PQ uchun
Tayor?
KCq
b) Olingan sikl bilan shartli.
Tayor?
KCq
Yo’q
Ha
d) O’zgartirish bilan shartli.
Yo’q
Yo’q
Ha
6-rasm. Uzilish tartibida kiritish-chiqarish
7-rasm. Xotiraga to’g’ridan-to’g’ri murojaat tartibi

Printerlar, modemlar va boshqa periferik qurilmalar kompyuterga standartlashtirilgan interfeyslar orqali ulanadi, ba’zan ularni portlar deb atashadi.