2-Mavzu: Kesish jarayonining turlari va asosiy elementlari

Muhim harakat
. Muhim harakat deb, bevosita kesish jarayonini 
ta’minlovchi harakatga aytiladi. Bu harakatni kesish harakati, tezligini esa kesish 
tezligi deb ham yuritiladi. 
Surish harakati
. Surish harakati deb zagatovkani yangi-yangi qatlamlarini 
qamrab qirindi ajratishni ta’minlovchi harakatga aytiladi. Masalan, tokorlik 
stanogida zagatovkaning aylanishi muhim harakat, ya’ni aylanish tezligi bo’lib, 
keskichning ilgarilanma harakati surish harakati bo’ladi, yordamchi harakat kesib 
ishlanishini boshlaydi va yakunlaydi. Kesib ishlashning turlaridagi harakatlar 
qo’yidagichadir: 
Yo’nishda, zagatovka υ - tezlikda aylanadi (muhim harakat) kesuvchi asbob 
zagatovkaga nisbatan ilgarilanma harakat qiladi (surish harakati).
Parmalashda parma bir vaqtning o’zida ikki hil harakat qiladi. Ya’ni parma
υ - tezlikda o’z o’qi atrofida aylanadi (muhim harakat), shu parma o’z o’qi bo’ylab 
ilgarilanma harakat (surish harakati) qiladi.
Jilvirlashda jilvir tosh υ - tezlikda aylanadi (muhim harakat). Shu vaqtning 
o’zida jilvirlash o’z o’qiga perpendikulyar va o’z o’ki bo’ylab surish harakati 
qiladi yoki zagatovka ilgarilanma harakat qilishi mumkin.
Frezalashda freza
υ
- tezlikda aylanma (muhim harakat) zagatovka 
ilgarilanma (surish harakati) harakat qiladi. 
Randalashda keskich ilgarilanma qaytma (muhim harakat) qilsa zagatovka 
har bir qo’sh yurishda (bir qadamda) ilgarilanma (surish harakati) harakat qiladi.
Kesish rejimlarining elementlari.
Kesish jarayonini harakterlovchi muhim 
ko’rsatkichlarga kesish tezligi, keskich (zagatovkani) ning surish kattaligi va 
kesish chuqurligi, kesuvchi qatlam qalinligi va eni hamda kesiluvchi qatlam kesish 
yuzasi kiradi. Ishlab chiqarish sharoitida bu 
ko’rsatkichlarning jami kesish 
rejimlari
deb yuritiladi.