2-мавзу. Жуфт корреляцион-регрессион таҳлил

5.3. Чизиқли ва чизиқсиз регрессион боғланишлар
Регрессион таҳлил натижавий белгига таъсир этувчи омилларнинг самарадорлигини аниқлаб беради.
Регрессия сўзи лотинча regressio сўзидан олинган бўлиб, орқага ҳаракатланиш деган маънога эга. Бу атама корреляцион таҳлил асосчилари Ф.Гальтон ва К.Пирсон номлари билан боғлиқдир.
Регрессион таҳлил натижавий белгига таъсир этувчи белгиларнинг самарадорлигини амалий жиҳатдан етарли даражада аниқлик билан баҳолаш имконини беради. Регрессион таҳлил ёрдамида ижтимоий-иқтисодий жараёнларнинг келгуси даврлар учун башорат қийматларини баҳолаш ва уларнинг эҳтимол чегараларини аниқлаш мумкин.
Регрессион ва корреляцион таҳлилда боғланишнинг регрессия тенгламаси аниқланади ва у маълум эҳтимол (ишончлилик даражаси) билан баҳоланади, сўнгра иқтисодий-статистик таҳлил қилинади.
Агар давлат соғлиқни сақлашга харажатларини кўпайтириши мамлакатда иқтисодиётини ривожжланишига олиб келадими? Корхона учун ишчиларни хафтасига иш соатини камайтириши корхона даромадини оширадими?
Юқорида келтирилаган муаммоларга эътибор қаратадиган бўлсак бир ҳодисан (сабаб) ни ўзгариши кейинги ҳодиса (кутилаётган натижа) қандай ўзгаришини ўрганилиши керак. Бунда ҳодисаларни тадқиқ этишда бир омилли регрессия тенгламасини тузиш орқали бир ҳодисанинг ўзгаришини иккинчи ҳодисага қандай таъсир қилишини аниқлаш мумкин.
Чизиқли регрессия тенгламасининг параметрлари аниқ иқтисодий изоҳланншга эга бўлганлиги сабабли, чизиқли регрессия тенгламаси эконометрикада кенг қўлланилади.
Жуфт омилли чизиқли регрессия тенгламасида y ва x омиллар бош тўпламни ифодалаб, x омилнинг ўзгариши y омилни қандай ўзгаришини кўриб чиқилади.
(5.4)

Юқорида бир омилли чизиқли регрессия тенгламаси келтирилган бўлиб бунда y натижавий омил x эркли ўзгарувчиўзгарувчи омил , , регрессия тенгламаси параметрлари. u хатолик регрессия тенгламасида х дан бошқа омилларнинг таъсири сифатида ифодаланиб келади шу сабабдан ҳам уни регрессия тенгламасиннг хатолиги деб аталади. Регрессия тенгламаси ўзгарувчиларига (y, x) қуйидаги жадвалда келтирилган терминалогиялар асосида изоҳланишлар берилади.