2-mavzu. Intelektual boshqaruv tizimilari. Reja: Intellektual tizimlar maqsadi, funksiyalari va usluboyati 2

Gipermatnli tizimlar
matnli ma‟lumotlar bazalarida kalit so„zlar bo„yicha 
izlashni amalga oshirish uchun mo„ljallangan. Intellektual gipermatnli tizimlar 
terminlarni ma‟nosini akslantiruvchi murakkab semantik kalit so„zlarni 
shakllantirish imkoniyati bilan farqlanadi. Matnli va grafikli, audio hamda video 
raqamli axborotni o„z ichiga olgan izlash imkoniyati mavjud. 
Kontekstli yordam
tizimlarini intellektual gipermatnli va tabiiy til 
tizimlarining xususiy holi sifatida ko„rish mumkin. Bu tizimlarda foydalanuvchi 
muammoni tavsiflaydi, tizim esa qo„shimcha muloqot yordamida uni aniqlashtiradi 
va o„zi tavsiyaviy holatga taaluqli izlashni bajaradi. 
Bunday tizimlar bilimlarni tarqatish tizimlari (Knowledge Publishing) 
sinfiga kiradi va hujjatlashtirish tizimalriga ilova kabi yaratiladi.
Kognitiv grafika tizimlari
sodir bo„layotgan hodisalarga mos holda 
generatsiyalanuvchi grafikli obrazlar yordamida IAT li foydalanuvchi Interfeysini 
amalga oshirish imkoniyatini beradi. Bunday tizimlar monitoringida va tezkor 
jarayonlarni boshqaruvida foydalaniladi. Bundan tashqari ular ma‟lum harakatlarni 
bajarish va echimlarni qabul qilishi kerak bo„lgan vaziyatlarni grafikli obrazlarini 
modellashtiruvchi o„rgatuvchi va trenajyor tizimlarida keng qo„llaniladi. 

---

Axborot texnologiyalarini va tizimlarini yaratishda muammoli vaziyatlar 
bilan bog„liq sharoitlarda qaror qabul qilish samaradorligini oshirish uchun IAT 
shakllantiriladi.
YUqorida aytib o„tilgan sun‟iy intellekt ta‟rifi yagona ta‟rif emas. Fikrlash 
jarayonini modellashtirish sohasida ikki mustaqil yo„nalish mavjud: mantiqiy va 
neyrokibernetik.
Birinchi yo„nalish ma‟lum muammoli sohada aniq vazifalarni echishda 
inson aqliy faoliyatini modellashtirish bilan bog„liq.
SHunday qilib, birinchi yo„nalish insonning intellektual faoliyatining 
natijalarini ko„rib chiqadi, uning tuzilmasini o„rganadi va bu mahsulotni EHM 
vositasida amalga oshirishga urinishga 
int
iladi. Birinchi yo„nalish muvaffaqiyati 
EHM va dasturlashga chuqur bog„liq.