2-mavzu. Intelektual boshqaruv tizimilari. Reja: Intellektual tizimlar maqsadi, funksiyalari va usluboyati 2

2.2-rasm. SI soxasida ishlarning asosiy yo'nalishlari tuzilmasi
Ikkinchi yo„nalish bosh miya neyronlari kabi funksional elementlar 
to„plamidan iborat o„zinio„zi tashkillashtiruvchi tizimlarni qurishga asoslangan. Bu 
yo„nalish inson haqidagi ilm muvaffaqiyati bilan chuqur bog„liq. YUqoridagi ikki 
yo„nalish modellashtirish bilan bog„liq: birinchi holatda – immitatsion 
modellashtirish, ikkinchi holatda – tuzilmali modellashtirish. SI asosiy 
yo„nalishlarini tuzilmasining soddalashtirilgan ko„rinishi 2.2- rasmda ko„rsatilgan.
Mantiqiy yo„nalishning afzalliklariga quyidagilarni kiritish mumkin:
1. Tizimning ishini nisbatan oson tushunish imkoniyati.
2. Bir xil vaziyatlarda tizimda aniqlilikka erishuvchanlik.
Bu yo„nalish kamchiliklariga quyidagilar kiradi:
1. Belgilarni amalga oshirish notabiiyligi va murakkabligi.
2. Noaniqliq shartlarida moslashtirish murakkabligi.
3. Vazifani echish jarayonini paralellash samarasizligi va murakkabligi. 
Neyrokibernetik yo„nalishning afzalligi mantiqiy yo„nalishga, xususan mos 
keluvchi kamchiliklarining yo„qligida, kamchiligi esa uning afzalliklarining 
yo„qligidadir.[5] 
Xulosa qilib aytganda, sun‟iy intellekt tizimlarini yaratish ko„plab 
muammolar to„plamini echishni nazarda tutadi. SI yaratishda resurslarning 
cheklanganligi va bu sohadagi bilimlarning etishmovchiligi hamda boshqa ko„plab 
texnik muammolar mavjud. Istalgan vazifani echish algoritmi oldindan noma‟lum 

---

va to„liq ma‟lumotga ega bo„linmasa bunday muammoni SI sohasidagi muammoga 
kiritish mumkin. Tabiiy Interfeys tili quyidagilarda foydalaniladi: ·

Intellektual ma‟lumotlar bazasida; ·

Hujjatlashtirilgan matnli axborotning kontekstli izlovida; 

Boshqaruv tizimlarida ovozli buyruqni kiritishda; ·

CHet tillaridan mashinali tarjimada.
Ekspert tizimlar ba‟zi muammoli sohalarda ekspertlar ishining malakasini 
ko„rsatuvchi yig„iluvchi bilimlar bazasi asosida masalalarni echishda foydalaniladi.
O„zini-o„zi o„qitish tizimlari asosida real amaliyot vaziyatlarida misollarning 
avtomatik tarzda sinflashtirish usullari yotadi. Tizimda o„rganish natijasida 
sinflashtirish va bashoratlash masalalarini echishda foydalaniladigan bilimlar 
avtomatik tarzda shakllanadi.
Moslanuvchan tizimlarning yadrosi dasturiy ta‟minot sozlanishi yoki 
generatsiyasi 
asosida 
amalga 
oshiriluvchi 
maxsus 
bilimlar 
bazasi 
– 
repozitoriylarida qo„llab-quvvatlanuvchi muammoli sohaning doimiy rivojlanuvchi 
modeli hisoblanadi.
SI o„rganishda ikki asosiy istiqboli mavjud. Birinchisi SI tizimlarining inson 
fikrlash tamoyillariga yaqinlashtirishdan iborat. Ikkinchisi mavjud SI tizimining 
yagona tizimga integratsiyasini ta‟minlovchi SI yaratishdan iborat.
Axborot tizimlari foydalanuvchilarning so„rovlariga qaramasdan echiluvchi 
masalalar sinfini murakkablashtirish yo„nalishida rivojlangan. Hozirda keng 
qo„llanilishda intellektual axborot tizimlari foydalaniladi.
Intellektual tizimlar inson tomonidan murakkab yaxshi shakllantirilmagan 
yoki shakllantirilmagan masalalar echilishida foydalaniladigan bilimlarni qo„llaydi.
Intellektual axborot tizimlarida sun‟iy intellektda ishlab chiqiluvchi 
tamoyillar qo„yilgan.
Hozirgi 
kunda 
intellektual 
tizimlar qurishning yangi yo„nalishi 
rivojlanmoqda. Bunday tizimlarda inson miyasining asosini tashkil etuvchi 
biologik neyronlar modellashtirilmoqda.