2-mavzu: hozirgi o‘zbek lirikasining taraqqiyot tamoyillari

Hozirgi adabiy jarayon fanining adabiyotshunoslikdagi o‘rni

• Adabiyotning insonshunoslik ekanligi
• adabiyot hayotni aks ettirishi
• badiiy asar poetikasi haqida tushuncha
• adabiy tanqid haqida tushuncha

Grekcha “lira” so‘zidan olingan lirika badiiy adabiyotdagi uch asosiy turning biri bo‘lib, unda ifodalanayotgan voqelik shaxsning his-tuyg‘ulari, kechinmalari, idroki orqali aks etadi, ya’ni muallif – shoir tashqarida ro‘y berayotgan voqea, narsa yoki hodisaga qalb ko‘zi bilan qaraydi, uni qalb prizmasi orqali aks ettiradi. Lirika hayotni insonning his-tuyg‘ulari, fikri va kechinmalari orqali ifodalaydi. Bu lirikaning boshqa adabiy turlardan farqini ko‘rsatuvchi eng muhim xususiyatidir. Mana shu
Grekcha “lira” so‘zidan olingan lirika badiiy adabiyotdagi uch asosiy turning biri bo‘lib, unda ifodalanayotgan voqelik shaxsning his-tuyg‘ulari, kechinmalari, idroki orqali aks etadi, ya’ni muallif – shoir tashqarida ro‘y berayotgan voqea, narsa yoki hodisaga qalb ko‘zi bilan qaraydi, uni qalb prizmasi orqali aks ettiradi. Lirika hayotni insonning his-tuyg‘ulari, fikri va kechinmalari orqali ifodalaydi. Bu lirikaning boshqa adabiy turlardan farqini ko‘rsatuvchi eng muhim xususiyatidir. Mana shu
LIRIKA
Insonning ichki kechinmalari orqali biz lirik she’rda ham odamni, ham uni shu ahvolga solgan holatni, muhitni tasavvur qilamiz.
Masalan, lirik shoir o‘zining aniq individual kechinmalarini tipiklashtirib, umumlashtirishi, ayni chog‘da o‘zining shaxsiy munosabatini bildirib, individuallashtirishi ham mumkin.

SHu nuqtai nazardan shoir Rustam Musurmonning “Bahor sog‘inchi” deb atalgan quyidagi she’rini tahlil qilib ko‘raylik:

Bahor sog‘inchi

Archalar “hechqisi yo‘q”qa yo‘yishar

Qishning kuch-quvvatdan ketganligini

O‘riklar baribir sotib qo‘yishar

Bahorning bildirmay kelganligini.

Qorlar qoyalardan o‘zin tashlaydi,

Tog‘larning eng chuqur daralariga.