2-Mavzu: Eksperimental tadqiqotlar bosqichlari

7. Gipotezani (ilmiy faraz) aniqlash:
Gipoteza – bu o’rganilayotgan ob’ekt xususiyatlari haqida ilmiy tahlil. Gipoteza: a) ta’riflovchi, b) tushuntiruvchi, v) oldindan aytib beruvchi, ya’ni gipoteza – prognozlar bo’linadi:
-ta’riflovchi gipoteza - bu ob’ekt tuzilmasi va elementlar haqidagi tahlilni komponentlari miqdoriy bog’liqligi elementlararo aloqalar va xarakteri haqida ma’lumotlar beradi. Masalan, mehnat motivi tuzilmasi ish haqiga emas, balki mehnat mazmuniga bog’liq bo’ladi. Dindorlikning ustun tipi-progmatik va milliy tiplar mavjuddir;
- tushuntiruvchi gipoteza - juda murakkab bo’lgan sabab aloqalari haqidagi taxmindir;
- gipoteza - bashorat jarayoning rivojlanishi haqida tasavvur beradi. U rivojlanish tendentsiyasi va yo’nalishlarini aniqlovchi, barqaror mexanizimlarni ochib beradi.
Gipoteza - empirik metod yordamida tekshirilishi mumkin bo’lgan, tadqiqotdagi eng asosiy hususiyatlarni aniqlovchi muhim bilish instrumentidir. Gipoteza bor yo yo’qligi tadqiqot darajasini xarakterlaydi, qolgan barcha ishlar gipotezani isbotlash yoki inkor etish bilan bog’liq bo’ladi.


Кейс топшириғи
2-кейс. Бир қатор мутахассислар интеллект масаласи билан боғлиқ тарихий тажрибалар устида баҳслашиб қолишди. Улар илк интеллект тестлари орқали 5-7 ёшли болаларнинг ақлий ёши аниқлашнинг илк усулини қўллашни лозим топишди. Аммо, болаларнинг ақлий ёш кўрсаткичларини топшида янглишишларига тўғри келди. Болаларнинг ақлий ёш кўрсаткични топиш керак.
Кейсни бажариш босқчилари ва топшириқлар:
• Кейсдаги муаммони келтириб чиқарган асосий сабабларни белгиланг (индивидуал ва кичик гуруҳда).
• 5-7 ёшли болаларнинг ақлий ёш кўрсаткичини аниқлашнинг энг оддий йўлини тақдим этинг.
nazariyaning 3 ta asosiy metodologik funktsiyalarini ajratib ko’rsatadi: mo’ljallangan, bashoratlangan, klassifikatsiyalangan - tasnifiy. Birinchisi, tadqiqotchi harakatini ma’lumotlar olishga yo’naltirsa; ikkinchisi, ba’zi maxsus sohalarda o’ziga xos bog’liqlikni tiklashga suyanadi; uchinchisi esa xususiyat va aloqalarni namoyon qilish yo’li orqali faktlarni tizimlashtirishga yordam beradi.