2-Ma’ruza: Xar xil sharoit va xaroratlarda material tarkibidagi fizik-kimyoviy o’zgarishlar natijasida yangi xususiyatlarga ega bo’lgan material olish. Quritish va pishirish jarayonlari. Reja

2-Ma’ruza: Xar xil sharoit va xaroratlarda material tarkibidagi fizik-kimyoviy o’zgarishlar natijasida yangi xususiyatlarga ega bo’lgan material olish. Quritish va pishirish jarayonlari.


Reja:
1. Materiallar tarkibidagi fizik-kimyoviy o’zgarishlar.
2. Quritish va pishirish jarayonlari.
Tayanch so’zlar: Quritish, fizik-kimyoviy o’zgarish, pishirish, fizik,fizik-kimyoviy

Quritish – materialdan fizik – mexanik va fizik – kimyoviy namlikni yukotishdir. Namlik bilan materialning o’zaro bog’liqligining shakllari:

• 
  Kimyoviy - nisbatan mustaxkam, aniq belgilangan miqdorda mavjud bo’ladi, yuqori haroratli jarayonlarda yo’kotiladi.
  
• 
  Fizik –kimyoviy bog’liklik- mustaxkamligi nam, moddaning tuz qobikli kislotalarida bo’ladi, 200⁰ S gacha bo’lgan haroratda yo’qotiladi.
  
• 
  Fizik- mexanik bog’liklik- nisbatan kuchsiz, modda g’ovaklari, kapilyarlarida anik bo’lmagan miqdorda bo’ladi, 105-150⁰ S gacha bo’lgan haroratda yo’qotiladi.
  

Quritish maqsadi:

• 
  Hamma sopol mahsulotlar ma’lum mustaxkamlikka erishish uchun qurititladi.
  
• 
  Hamma issiqlik ximoya mahsulotlari mustaxkamlikka erishish uchun tayyor mahsulot omboriga yuborishdan oldin kuritiladi.
  
• 
  Namlikni kamaytirish uchun hamma sochiluvchan materiallar (masalan, beton tuldiruvchilari) kuritiladi.
  
• 
  Sochiluvchan materiallar maydalanishdan olddin elektr energiyasi safini kamaytirish uchun kuritiladi.
  

Quritish jarayoni grafigi

G = G_c+W
G- nam material vazni, G_c -quruq material vazni,materialning nisbiy namligi:
W=W/G100%
Materialning nisbiy namligi:
ω=W/G_c 100%
Tartibidagi namlik:
U_c= W_i/G_ci; kg/kg
Boshlangich harorati to, tarkibidagi namligi U₀, Quritish tezligi go bulagn material muxit harorati const bo’lgan gaz muxitiga kiritiladi. Quritish tezligini namlik miqdori belgilaydi, namlik vakt birligida bug’lanadi.
τ₁- material kizdirilishi, bunda harorat t₁ gacha oshadi. U₁ gacha namlik tushib ketadi, Quritish tezligi g₁ gacha oshadi.
τ₂–Quritishning birinchi davri, t=t_mat =const, tarkibidagi namlik kritik kattalik bo’ladi, Quritish tezligi doimiy bo’ladi.
τ₃ - material Quritishni ing ikkinchi davri, bunda material harorati keskin oshadi va atrof - muxit haroratiga yetadi. Ramlik teng kattalikkacha tezlik = > 0 gacha tushadi, Quritishninig ikkinchi davri quritish jarayonini tugallaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.


1. Maxmudova N.A., Yunusov J.Ya. Uchebnoe posobie. Teplotexnika i teplotexnicheskie oborudovanie. TASI. Tashkent 2005.
2. Peregudov V. V. «Teplotexnika i teplotexnicheskoe oborudovanie» M.:Stroyizdat, 1990.
3. Maxmudova N. A. Issiklik texnikasi va issiklik texnikasi uskunalari. Ukuv kullanma TAKI. Toshkent 2012.