2-ma’ruza qadimgi diniy e’tiqodlar va ularning manbalari reja

Bo’ri totemi turkiy xalqlar og’zaki ijodida urug’ boshi, balo-ofatlardan saqlovchi madadkor kuch sifatida ulug’langan. Masalan, «O’g’uznoma»da bo’ri asar syujetini rivojlantiruvchi asosiy obrazdir. U qabilaga madadkor, g’amxo’r, ularni o’z panohida asrovchi kuch sifatida ko’ringan. Bunday tasvir o’zlarini bo’ridan kelib chiqqan deb hisoblovchi ashin urug’i bilan bog’lanadi. Hozirgacha xalqimiz o’rtasida aytilib kelingan «Cho’loq bo’ri», «Bo’ri qiz», «Bo’ri» kabi afsonalar va ertaklarda ezgulik g’oyalari ifodalangan.

O’z ajdodlarini hayvonlardan kelib chiqqan deb hisoblash yoki pahlavonlarini bolaligida kuchli hayvonlar tarbiyasiga olib, onalik qilishini tasvirlash skiflar mifologiyasiga xos bo’lgan xususiyatlardan hisoblanadi. Bunday mifologik tushuncha qadimshunoslikda skif-hayvonot uslubi deb e’tirof etilgan. Skiflar hayotiga tegishli qadimiy obidalarda ham hayvonlar tasviri kuzatilgan. Turkiy qabila va urug’lar tarixiga nazar tashlanadigan bo’lsa, tibetlar ota-bobolarimiz erkak maymundan va ayol o’rmon ruhidan, mo’g’ullar kulrang bo’ri va bug’udan, tulislar bo’ri va xun amaldorlarining qizidan, ashin urug’i xun shahzodasi va urg’ochi bo’ridan kelib chiqqanmiz, deb aytganlar. Enasoy afsonalarida yosh bolalarga bug’u onalik qilgan.