2 ma’ruza mavzu: Buralish reja

2.6. Buralishdagi statik aniqmas masalalar
Buralish deformatsiyasida ham cho’zilish - siqilishdagiga o’xshash statikaning muvozanat tenglamalari yordamida yechib bo’lmaydigan masalalar uchrab turadi. Bunday masalalarda noma’lumlar soni muvozanat tenglamalari sonidan ortiq bo’ladi.
Buralishdagi statik aniqmas masalalarni yechish tartibi cho’zilish-siqilishdagi statik aniqmas masalalarni yechish tartibiga o’xshashdir.
Misol tariqasida ikki uchi bilan qistirib mahkamlangan po’lat brusning mustahkamligini tekshiramiz (15.8 - shakl).
Berilgan: Brus o’lchamlari: l₁=2 m; l₂=1 m; d₁= 15 sm; d₂=12 sm;
Tashqi burovchi moment kattaligi M=40 kNm; material uchun ruxsat etilgan urinma kuchlanish [t]=60 mPa.
Echish. 1. Tayanch reaktiv momentlarini (M_A va M_V) belgilab olamiz.
2. Statikaning muvozanat tenglamalarini, ayni holda bo’ylama Z o’qqa nisbatan momentlar tenglamasini tuzamiz.
SM_Z=0, -M_A+M-M_V=0 (2.19)
Masalaning statik aniqmaslik darajasi S=2-1=1 marta.
3. Masalaning geometrik tomonini ko’ramiz. Brusning uchlari qistirib mahkamlanganligidan, uning qismlarining buralish burchaklarining algebraik yig’indisi nolga teng bo’lishi kerak, ya’ni
j=j₁+j₂=0.

1. 
   Masalaning fizik tomonini ko’ramiz. Bunda oldingi bandda tuzilgan deformatsiyalar orasidagi geometrik bog’lanish tenglamasini formula orqali ifodalaymiz:
   

. (2.20)
Bu yerda brus qismlarining qutb inertsiya momentlari:


Endi (2) ga ma’lum qiymatlarni qo’ysak

bundan


2.8 - shakl.
M_V=0,82 M_A. (2.21)
5. Sintez. Muvozanat (1) va deformatsiya (3) tenglamalarini birgalikda yechamiz.

M_V=40-21,98=18,02 kNm.
Brus uchun burovchi momentlar epyurasini quramiz.
Endi brus qismlaridagi kuchlanishlarni formula yordamida hisoblashimiz mumkin.
CHap qismdagi urinma kuchlanishlar
,
bu yerda kesimning qutb qarshilik momenti
.
Xuddi shunday geometrik xarakteristika o’ng qism uchun

Brusning o’ng qismidagi urinma kuchlanishlar

Brus qismlaridagi kuchlanishlarni solishtiramiz:

Brusning mustahkamlik shartini ko’rsak

demak, ko’rilgan brusning mustahkamligi ta’minlangan.