2-маъруза Мавзу: Бино ва иншоотлар ҳақида тушунчалар

Устиворлик
(бикрлик) - конструкциянинг ташқи таьсир остида 
ўз мувозанатини сақлай билиш хусусияти. 
 
Узоққа чидамлилик
- конструкциянинг мустаҳкамлик ва 
устиворликни узок вақт сақлаб қолиш хусусияти. 
 
Изоляция (ўтказмаслик) хусусиятларининг барқарор-лиги
. Бу 
талаб ташқи ва ички тўсиқ конструкцияларга таалуқли бўлиб, 
мустаҳкамлик етарли бўлган ҳолларда эксплуатацион сифатларнинг 
ѐмонлашувининг олдини олади. 
Юқоридаги талабларга тўлик жавоб берадиган конструктив ечим 
бинонинг техник мақсадга мувофиқлик даражасини белгилайди. 

---

8 
Биноларга 
меъморий-бадиий
маьнодорлик талабини қўйишнинг боиси 
шуки, бинода кечадиган ҳар қандай ижтимоий ѐки ишлаб чиқариш 
жараѐни инсоннинг нафақат моддий, айни пайтда маънавий эхтиѐжлар 
соҳасига ҳам таъсир кўрсатади. Шунинг учун шу жараѐнлар кечадиган 
бино ўзининг ташқи
 
кўриниши, ички қиѐфаси орқали кишилар онгига ва 
кайфиятига ижобий таъсир кўрсатиши бошқача қилиб айтганда, кўзни 
қувонтирадиган бўлиши талаб қилинади. 
Иқтисодий мақсадга мувофиқлик
-бинони қуришга минимал 
меҳнат маблағ ва вақт сарфлаб, максимал фойдали майдон олишни 
назарда тутади. Иқтисодий талаблар функционал масалаларни, яъни 
хоналарнинг сонини, бичими ва ўлчамларини, улардаги ободонлаштириш 
тадбирларини 
белгилашда 
ҳақиқий 
эхтиѐждан 
ва 
жамиятнинг 
имкониятларидан 
келиб 
чиқиш 
лозимлигини 
билдиради. 
Конструкцияларнинг мустахкамлик ва устиворлик заҳираларини, 
узоққа чидамлилик ва оловбардошлик даражаларини тўғри белгилаш 
ҳам иқтисодий талаблардандир. 
I ва II класс биноларнинг узоққа чидамлилик ва оловбардошлик 
даражаси, мос равишда I ва II даражадан паст бўлмаслиги керак. III 
класс биноларнинг узоққа чидамлилик даражаси II ва олов-бардошлик 
даражаси Ш даражадан паст бўлмаслиги керак. IV класс бинолар нинг 
узоққа чидамлилик даражаси Ш даражадан паст бўлмаслиги керак, 
лекин оловбардошлик даражаси меъѐрланмаган. 
Такрорлаш учун саволлар: 
 
1) Бинолар вазифаси бўйича неча турга бўлинадилар? 
2) Бинолар қаватлар сони бўйича неча турга бўлинадилар? 
3) Бинолар узоққа чидамлилик бўйича неча даражага бўлинадилар? 
 
4) Бинолар оловбардошлик бўйича неча даражага бўлинадилар? 
 
5) Бинолар капиталлик бўйича неча классга бўлинадилар?