2-маъруза Мавзу: Бино ва иншоотлар ҳақида тушунчалар

техник талабларга 
мувофиқлигини унинг конструктив 
ечими белгилайди. Бинонинг конструктив ечими механика, физика 
қонунларига ва кимѐвий қонунларга тўла мувофиқ бўлиши зарур. 
Бинолар ва уларнинг алоҳида конструктив қисмларига ва
элементларига 
бўладиган ташқи ва ички таъсирлар жуда хилма-хил (
2-расм
). Уларни куч 
ва куч бўлмаган (муҳит) таъсирларга бўлиш мумкин. 
Куч таъсирларга
: бино элементларининг хусусий оғирлиги ва ер 
остидаги элементларга грунтнинг босими каби доимий юклар; 
қўзғалмас жиҳозлар, узоқ сақланадиган юклар ва пардадеворлар каби 
элементлардан ҳосил бўладиган узоқ вақт таъсир этувчи юклар; 
қўзғалувчан жиҳозлар, одамлар, қор ва шамол таъсирада ҳосил бўлувчи 
қисқа вақт таъсир этувчи юклар; шунингдек зилзила ва авариялар 
туфайли бузилишлар таъсирида ҳосил бўлувчи алоҳида юклар киради. 

---

7 
Ёмгир, дул, кор
Куѐш
радиацияси
Температура,
намлик,
кимѐвий
моддалар
Шамол
Доимий ва
вактинчалик юклар
(узининг массаси,
кор, одамлар ва
бошкалар)
шовкин
зилзила
вибрация
Ер ости
сувлари
2-расм. Биноларга бўладиган ташқи таъсирлар. 
 
Куч бўлмаган таъсирларга
ташқи ва ички ҳаво температураси, 
намлигида бўладиган ўзгаришлар таъсири, ѐғингарчилик қуѐш 
радиацияси, ҳаво муҳитида ва ер ости сувларида бўлиши мумкин бўлган 
кимѐвий агрессив моддалар таъсири, биологик таъсирлар ва бошқалар 
киради. 
Ташқи таъсирларга мос равишда бинога ва унинг конструкцияларига 
қуйидаги талаблар қўйилади. 
Мустаҳкамлик
- 
конструкциянинг 
ташқи 
таъсирларни 
бузилмасдан ва жиддий қолдиқ деформацияларсиз қабул қилиш 
хусусияти.