2-маъруза. Иқтисодий географик тадқиқотларда прогнозлаш. Иқтисодий ва социал географияда илмий тадқиқотларни ташкил этиш

Тадқиқотларнинг дала босқичи ўзининг ўта масъулиятли босқич эканлиги билан ажралиб туради. Ушбу босқични муваффақиятли бажариш тадқиқотчидан чуқур ташкилий, услубий билимларни талаб қилади. Бунда кундалик дафтар тутилади. Унда мавзуга доир барча илмий, шаҳсий кузатув маълумотлари, таассуротлар, суҳбат натижалари қайд қилиб борилади. Шулар билан бирга, дала шаоитида тадқиқотчи чизма қуроллари, калька ва бошқа нусҳа олиш ва ўқув ёрдамчи воситаларга эга бўлиши ҳам лозим.
Тадқиқотларнинг дала босқичида маълумотларни тўплашга қуйидаги талаблар қўйилади:

• 
  маълумотлар ишончли манбалардан олиниши;
  
• 
  маълумотлар тўлиқ бўлиши;
  
• 
  маълумотлар аниқ бўлиши зарур.
  

Маълумотларни тўплашда уларнинг манбалари муҳим аҳамиятга эга. Маълумот манбалари икки турга бўлинади:

• 
  хужжатли манбалар;
  
• 
  бевосита тадқиқот натижалари.
  

Хужжатли манбалар директив (давлат), статитстик нашрлар, даврий географик ва иқтисодий журналлар, энциклопедик нашрлар, ташкилот ва муассасаларнинг ҳисоботлари, карталар, аэрофоторасмлар, ва б.
Тадқиқотнинг якунлов босқичи. Мазкур босқичда тадқиқот материаллари қайта ашланади ва расмийлаштирилади.Савол ва топшириқлар
1.Прогноз деб нимага айтилади?
2.Иқтисодий географик тадқиқотларда, энг аввало, қайси тадқиқот йўналишларида прогноздан фойдаланилади?
3.Прогношлаштириш муддатлари қандай бўлади?
Фойдаланиладиган адабиётлар:
1.Манак Б.А. Методика экономико-географических исследований. Минск, «Университетское»,1989.
2.Солиев А., Назаров М. Иқтисодий географик тадкикот усуллари. Маърузалар матни. «Университет», Т., 2000.
3.Солиев А.С. Илмий тадқиқод асослари. Магистр ва аспирантлар учун қўлланма.Т., ” Университет”, 1999.

1 Методни ўзбек тилида усул, методологияни – услубиёт деб аташ мумкин. Шу билан бирга, уларни ўз ҳолида қўллаш ҳам ҳато бўлмайди, чунки, бу тушунчалар халқаро, байналминал мақомга эга.

2 Бу ерда “прогноз” сўзи маъқулроқ ва у келажакни илмий асосда белгилашни англатади. Башорат эса айрим кишиларнинг (Ностродамус, Ванга ва б.), “бахшиларнинг” тасаввури, олдинни айтиб бериши демакдир.