2-ma’ruza. Faoliyat xavfsizligini ta’minlashning ergonomika va psixologik asoslari

Baxtsiz hodisalarni oldini olish bo‘yicha umumiy qoidalar: 

O‘zbekiston  Respublikasi  hududida  mulkchilikning  barcha  shakllaridagi  korxonalar, 

muassasalar,  tashkilotlarda,  shuningdek,  mehnat  shartnomasi  bo‘yicha  ishlayotgan  ayrim 

fuqarolarda  mehnat  faoliyati  bilan  bog‘liq  holda  yuz  byergan  hodisalarni  va  xodimlar 

salomatligining  boshqa  xil  zararlanishini  tekshirish  va  hisobga  olishning  yagona  tartibini 

belgilaydi. 

Mazkur tartib: 

•  ishlab  chiqarishda  ishlayotgan  davrida  sud  hukmi  bo‘yicha  jazoni  o‘tayotgan 

fuqarolarga; 

•  ish beruvchilarga; 

•  pudrat va topshiriqlarga ko‘ra fuqarolik-huquqiy shartnomalarlar bo‘yicha ishlarni 

bajarayotgan shaxslarga; 

•  tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda qatnashayotgan 

fuqarolarga; 

•  agar  maxsus  davlatlararo  bitimda  o‘zgacha  hol  ko‘rsatilmagan  bo‘lsa  yollanib 

ishlayotgan chet el fuqarolarga; 

•  qurilish, qishloq xo‘jaligi va harbiy xizmatni o‘tash bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zga 

ishlarni  bajarish  uchun  korxonaga  yuborilgan  harbiy  xizmatchilarga,  shu  jumladan, 

muqobil xizmatni o‘tayotgan harbiy xizmatchilarga; 

•  korxonada ishlab chiqarish amaliyotini o‘tayotgan talabalar va o‘quvchilarga ham 

tadbiq etiladi. 

Korxona  hududida  va  uning  tashqarisida  mehnat  vazifasini  bajarayotganda  (shuningdek, 

xizmat safarlarida) yuz byergan jarohatlanish, zaharlanish, kuyish, cho‘kish, elektr toki va yashin 

urishi,  o‘ta  issiq  yoki  o‘ta  sovuq  harorat  ta’siri,  portlash,  falokat,  imoratlar,  inshoatlar  va 

konstruksiyalar  buzilishi  natijasida  hamda  sudralib  yuruvchilar,  hayvonlar  va  hashoratlar 

tomonidan shikastlanishlar, shuningdek, tabiiy ofatlar (yer qimirlashlar, o‘pirilishlar, suv toshqini, 

to‘fon va boshqalar) natijasida salomatlikning boshqa xil zararlanishlari: 

•  ish beruvchi topshiriq bermagan bo‘lsa ham, lekin korxona manfaatlarini ko‘zlab 

qandaydir ishni amalga oshirilayotgandagi; 

•  avtomobil,  temir  yo‘l,  havo  yo‘llari,  dengiz  va  daryo  transportida,  elektr 

transportida yo‘l harakati hodisasi natijasidagi; 

•  korxona  transportida  yoki  shartnoma  (buyurtma)  ga  muvofiq  o‘zga  tashkilot 

transportida ishga ketayotgan yoki ishdan qaytayotgandagi; 

•  ish  vaqtida  shaxsiy  transportda,  uni  xizmatga  oid  safarda  ishlatish  huquqi 

berilganlik haqida ish beruvchi farmoyishi bor bo‘lgandagi; 

•  mehnat  faoliyati  xizmat  ko‘rsatish  ob’ektlari  orasida  yurish  bilan  bog‘liq  ish 

vaqtida jamoat transportida yoki piyoda ketayotgandagi; 

•  shanbalik (yakshanbalik) o‘tkazilayotganida, qayerda o‘tkazilishidan qat’iy nazar, 

---

korxonalarga otaliq yordami ko‘rsatilayotgandagi; 

•  ish vaqtida mehnat vazifasini bajarayotganda boshqa shaxs tomonidan tan jarohati 

etkazilganda va h.k. 

 

2. Ikki yoki undan ortiq ishchilar jabr ko‘radigan baxtsiz hodisalar, shuningdek, o‘limga olib 

keluvchi  yoki  nogiron  etuvchi  baxtsiz  hodisalarni  alohida  ta’kidlash  zarur.  Bunday  hodisalar 

to‘g‘risida ish beruvchi sutka davomida quyidagi tashkilotlarga ma’lum qilishi shart: 

•  O‘zbekiston Respublikasi sub’ekti bo‘yicha Davlat mehnat inspeksiyasi; 

•  ijrochi hoqimiyatning tegishli organlariga; 

•  baxtsiz hodisa ro‘y byergan joy bo‘yicha prokuraturaga; 

•  O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijrochi hoqimiyat organlariga; 

•  Davlat nazorat organlariga (agar baxtsiz hodisa shu organ nazoratidagi tashkilotda 

yuz byergan bo‘lsa); 

•  tegishli kasaba uyushmalari organlariga. 

Tergov tarkibida quyidagilar mavjud komissiya tomonidan olib boriladi: 

•  mehnat muhofazasi bo‘yicha Davlat nazoratchisi; 

•  O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijroiya hoqimiyat organlari vakili; 

•  Kasaba uyushmalari organi vakili.