2 маъруза: доришунослик режа

Нонаркотик анальгетиклар.
Оғриқ қолдирувчи таъсирининг кучи ва бошқа 
хоссалари жиҳатидан наркотик анальгетиклардан фарқ қиладиган моддалар нонаркотик 
анальгетиклар жумласига киради. Нонаркотик анальгетикларнинг асосий фарқи - зўр 
оғриқларни, хавфли ўсмаларни, травмалар ва бошқа оғриқларга амалда кор қилмайди, 
уларнинг анальгетик таъсири асосан яллиғланиш процессларига алоқадор оғриқларда, 
хусусан, бўғимлар, мускуллар яллиғланишида, нервлар шикастланишларида (артритлар, 
миозитлар, невритларда) юзага чиқади. 
Иккинчи томондан нонаркотик анальгетиклар нафасни сусайтирмайди, эйфория 
ходисасини келтириб чиқармайди, ухлатувчи таъсири йўқ, бу моддаларга хирс қўйиш - 
наркомания ходисаси юзага келмайди. 
Учинчи томондан нонаркотик анальгетиклар иссиқни пасайтирувчи ва 
яллиғланишига қарши таъсирларга эгадирки, наркотик аналъгетикларнинг бундай таъсири 
йўқ. Нонаркотик анальгетикларнинг амалда ҳаммадан кўп тарқалган препаратлари 
салицилат кислота унумлари бўлиб, буларга натрий салицилат, ацетилсалицилат кислота, 
сўнгра пиразол унумларига анальгин, амидопирин, бутадион ва бошқалар киради. 
Салицилат кислота - кучли маҳаллий таъсир кўрсатувчи бўлгани туфайли уни 
ичиш учун ишлатишга ярамайди. Бу модда баъзи тери касалликларига даво қилишда 
сиртга қўйиш учунгина ишлатилади. 
Натрий салицилат ва ацетисалицилат кислота (аспирин) таъсири ва 
ишлатилиши жиҳатдан бир-бирига жуда яқин. Бу препаратлар ўзларининг асосий 
фармакологик хиссаларига кўра артритлар, миозитлар, невритлар, бош оғриғи ва 
бошқаларда оғриқ қолдирувчи ва яллиғланишга қарши восита сифатида ишлатилади. 
Салицилатлардан ревматизмни даволашда ва артрит, полиатрит, бўғимлар ва ички 
органлардаги яллиғланиш ходисалари билан бирга ўтадиган бошқа касалликларга даво 
қилишда фойдаланилади. 
Салицилатлар билан даво қилишда бир қанча ножўя эффектлар пайдо бўлиши 
мумкин. Қулоқнинг оғир тортиб қолиши, меъда-ичак йўлининг шакастланиши ва аллергик 
реакциялар бўлиши кузатилади. Эшитув органи салицилатлар билан шикастланишида 
қулоқ шанғиллаб оғриб қолади, меъда - ичак йўлига кўрсатадиган таъсири эса зарда 
қайнаши, кўнгил айниши, қайт қилиш, қоринда оғриқ туриши билан намоён бўлади. 

---

Меъда - ичакдан қон кетиши ва меъда, ўн икки бармоқ ичакда яра пайдо бўлиши ҳам 
мумкин. Шунинг учун салицилатларни овқатдан кейин ичиш тавсия этилади. 
Таблеткаларни майдалаш ва сут ёки минерал сувлар билан ичиш тавсия этилади. 
Салицилатлар билан даво қилишда аллергик ҳолатлар келиб чиқиши мумкин. Бунда бадан 
қичишиб, терида тошмалар пайдо бўлади. Яра касалликларида, қон ивувчанлиги 
бузилганида, веналарда қон димланиб турган пайтларда салицилатларни буюриб 
бўлмайди.