2-laboratoriya ishi cho’yanlar va uglerodli po‘latlarning

Texnika temirining mikrostrukturasi. Uglerodning α - temirda (ferritda) erishi
o‘zgaruvchandir. Temperaturaning pasayishi bilan uglerodning α - temirda erishi
kamayadi. Agar 727°S temirda 0,02% S erisa uy temperaturasida esa 0,006% S temir
qotishmasi uglerodning α - temirdagi qattiq eritmasi strukturasiga, yaьni ferrit
strukturasiga egadir.

Evtektoidgacha va evtektoidli po‘latlarning mikrostrukturasi evtektoidgacha

bo‘lgan po‘latlarning (0,8% S gacha) mikrostrukturasi ferrit va perlitdan iborat.
Evtektoid po‘latning (0,8% S) mikrostrukturasi faqat perlitdan iborat. Ferritning
mikrostrukturasi 2-rasmda berilgan. evtektoidgacha bo‘lgan po‘latning
mikrostrukturasidagi ikkinchi struktura tashkil etuvchi-perlitning nima ekanligini
ko‘rib chiqaylik.
Perlit-evtektoid-austenitning parchalanishida xosil bo‘ladigan ferrit vassementitning
mexanik aralashmasidir. Tarkibida 0,8% S li po‘lat namunaga reaktiv ta’sir
ettirilganda u perlomutr rangiga kirishadi, shuning uchun bu struktura perlit deb
atalgan. Evtektoidgacha bo‘lgan po‘lat strukturasida perlit va ferritning miqdori,
uning tarkibidagi bog‘liq. Po‘lat tarkibidagi uglerod ko‘paygan sari strukturada ferrit
kamayib, perlitning miqdori ko‘payib boradi. Evtektoidgacha bo‘lgan po‘latning
mikrostrukturasidan uglerodning taxminiy miqdorini aniqlash mumkin, buning
uchun ferrit va perlitni (%) xisobida qancha yuzani egallaganligini aniqlash
kifoyadir.
Ferritda uglerodning erishi juda ham kam bo‘lganligi uchun evtotektoidgacha
bo‘lgan po‘latdagi hamma uglerod perlit tarkibida deb hisoblash mumkin.
Faraz qilaylik masalan: 30 % yuzasi ferrit, 70 % yuzani perlit egallagan bo‘lsin.
Bunday po‘latda uglerodning miqdori