2. Kimyoviy-termik ishlov berish haqida umumiy ma’lumot Sementitlash

Eslatma:
* Bor karbid kukun shaklida qo'llaniladi.
Yuzaki qatlamdan siqib chiqarilgan uglerod to'g'ridan-to'g'ri borid qatlamining orqasida joylashgan o'ziga xos yuqori konsentratsiya zonasini hosil qiladi. Kenglikda bunday zona borid zonasidan ancha kengroq bo'lib chiqadi va uning o'lchamlari po'latda karbid hosil qiluvchi elementlarning mavjudligi yoki yo'qligi bilan belgilanadi. Karbid hosil qiluvchi elementlar, uglerodning tarqalish tezligini keskin kamaytiradi, uglerod miqdori ko'paygan qatlamning kengligini kamaytiradi, karbid hosil qilmaydiganlar deyarli uning hajmiga ta'sir qilmaydi.
Bir qator hollarda ko'p komponentli borlash amalga oshiriladi, bunda bor bilan to'yinganlik bilan birga, qismning yuzasi qo'shimcha ravishda boshqa elementlar - xrom, alyuminiy, kremniy va boshqalar bilan to'yingan bo'lsa, korroziyaga chidamliligi va aşınmasını oshirish uchun bunday to'yinganlik amalga oshiriladi. qismning sirt qatlamining qarshiligi, ammo qarshilikni oshirishning olingan natijalari shunchalik katta emaski, bu jarayonlar keng tarqalgan.
Silikonizatsiya kimyoviy-termik ishlov berish jarayoni bo'lib, u yuqori haroratda (950-1100°С) po'lat sirtini kremniy bilan to'yintirishdan iborat. Silikonizatsiya po'latning korroziyaga chidamliligini turli xil korroziy muhitda-dengiz suvida, kislota eritmalarida oshiradi, mahsulotlarning 800-1000°С gacha bo'lgan shkalaga chidamliligini oshiradi. Ba'zi hollarda silikonlash qismga ishqalanishga qarshi xususiyatlarni berish uchun ishlatiladi. Silikonizatsiya gazsimon va suyuq muhitda ham elektroliz, ham elektroliz bo'lmagan usullar bilan amalga oshirilishi mumkin. 
Po'latning diffuziyali metalllanishi
Tegishli to'yingan muhitda yuqori haroratli kimyoviy-termik ishlov berish jarayonida po'lat sirtining metallar bilan to'yinganligi diffuziya metallizatsiyasi deb ataladi. Ushbu turdagi kimyoviy-termik ishlov berishning maqsadi po'latning sirt qatlamining tarkibini, tuzilishini va xususiyatlarini unga xrom, alyuminiy, rux, volfram, vanadiy, niobiy kabi metallarni kiritish orqali o'zgartirishdir. Diffuziya metallizatsiyasi, to'yingan elementga qarab, 1400 dan 700 °C gacha bo'lgan harorat oralig'ida amalga oshirilishi mumkin. Ushbu turdagi kimyoviy-termik ishlov berishning texnik jihatdan amalga oshirilishi bir necha usullar bilan amalga oshirilishi mumkin, masalan, ishlov beriladigan qismni eritilgan metall bilan vannaga botirish. Ushbu usul to'yingan metallning erish nuqtasi po'latning erish haroratidan sezilarli darajada past bo'lganda qo'llaniladi. Agar po'lat qismning sirtini o'tga chidamli metallar bilan to'yintirish zarur bo'lsa, bu qismni to'yingan metallning erigan tuzlariga botirish, diffuziyali metall galogenidlaridan tashkil topgan gaz fazasidan qismning sirtini to'yintirish, sublimatsiyalangan fazadan bug'lanish yo'li bilan to'yingan metallning tarqalishi, aylanma gaz bilan to'yinganlik usuli va boshqalar.
Bunday kimyoviy issiqlik bilan ishlov berish faqat bitta element bilan to'yinganlikni o'z ichiga olishi mumkin, masalan, qismning sirtini xrom bilan to'yingan - xrom qoplamasi, alyuminiy bilan to'yingan - aluminizatsiya va metallar guruhi bilan to'yingan - xrom aluminizatsiyasi (bir vaqtning o'zida xrom bilan to'yinganlik). va alyuminiy), bir vaqtning o'zida metall va metall bo'lmagan qismlarning sirtini to'yinganligi - karbokrom (sirtning uglerod va xrom bilan to'yinganligi). Qismning sirtini bir qator elementlar bilan birgalikda to'yintirish bir vaqtning o'zida ham, ketma-ket ham amalga oshirilishi mumkin.
Diffuziyali metallizatsiya natijasida po'lat yuzasida temirdagi diffuzion elementlarning yuqori darajada qotishma qattiq eritmalari qatlamlari paydo bo'lib, sirtning tubdan farq qiladigan fizik-kimyoviy xususiyatlarini, mahsulotning himoya qatlamlarini yaratadi.