|
Аннотации
Сегодня Япония - одна из ведущих стран мирового сообщества, Япония - одна из ведущих
стран Азиатско-Тихоокеанского региона. жидкость Доктрина Ёсида играет ключевую роль во многих
достижениях Японии во внутренних и внешних отношениях.
Ключевые слова: внешняя политика, доктрина, экономический вызов, безопасность, статья 9
Конституции Японии.
Annotations
Today Japan is one of the leading countries in the world community, Japan is one of the leading
countries in the Asia-Pacific region. liquid The Yoshida doctrine has played a key role in many of Japan's
achievements in internal and external relations.
Key words: foreign policy, doctrine, economic challenge, security, article 9 of the Constitution of
Japan.
Ikkinchi
jahon
urushidan
keyin
Yaponiyaning
birinchi
Bosh
vaziri
Shigeru
Yoshida
（しげるよしだ）
nomidagi Yoshida Doktrinasi bosh vazirning tashabbusi ostida Yaponiyaning
ichki iqtisodiyotni qayta qurish uchun qabul qilingan strategiya edi, ayni paytda Amerika Qo’shma Shtatlari
Yaponiya xavfsizlik kafolatchisiga aylandi. Yoshida Doktrinasi Sovuq urush va undan keyingi davrdagi
Yaponiya tashqi siyosatini shakllantirgan[1].
Garchi ikkinchi jahon urushidan keyin Yaponiya taslim bo’lgan bo’lsada, hukumat o’z faoliyatini
ko'rsatishni davom ettirdi. 1946-yilning bahorida urushdan keyingi birinchi saylov bo'lib o'tdi. Shuningdek,
birinchi marta Yaponiyada ayol kishi ovoz berishiga ruxsat berildi. Saylovda g’olib bo’lgan Yoshida
Shigeru bosh vazir lavozimini egalladi. Shu bilan birga xalq orasida avvalgi Meiji Konstitutsiyasiga
234
norozilik ortib, ular endilikda butunlay yangi konstitutsiya yaratilishiga umid bildirmoqda edi. Ba'zi
konstitutsi versiyalaridan so'ng, Yaponiya hukumati 1946-yil noyabr oyida yangi Konstitutsiyani
tasdiqlangan bo’lsa, 1947-yil may oyida kuchga kirgan va bugungi kunda ham davom etib kelmoqda.
Konstitutsiyaning eng muhim jihati 9-moddada keltirib o’tilgan bo’lib, unga ko’ra “Yapon xalqi harbiy
jangovor kuchlar saqlamagan holda har qanday urushlardan voz kechadi va bu xalqning abadiy milliy
suveren huquqi bo’lib qoladi.” Yoshida Shigeru o’z siyosatini (
よしだドクトリン
) amalga oshirishda
9-modda katta rol o'ynagan[2].
Qo’shma Shtatlarga bog’liqlik.
Yoshida doktrinasi va o’sha davr Yaponiyaning tashqi siyosati
Amerika Qo'shma Shtatlari bilan o'zaro munosabatlarga alohida urg’u berib o’tadi. Yaponiya
Konstitutsiyasining 9-moddasiga binoan Yaponiya hukumati xavfsizlik nuqtai nazaridan Amerika Qo'shma
Shtatlarining harbiy kuchlariga tayanishi, mamlakatning butunlay xorijda harbiy harakatlarni olib borishdan
voz kechganligini anglatardi. Garchi keyingi yillarda Amerika Qo'shma Shtatlari tomonidan Yaponiya harbiy
xarajatlarini oshirishiga bo’lgan qayta-qayta uringan bo’lsada, Yaponiyaning urushdan keyingi konstitutsiya
asosida Bosh vazir Yoshida tomonidan chorlovlar rad etildi. Harbiy jihatdan Yaponiya uchun Amerika
Qo'shma Shtatlari tayanishi yagona narsa emas edi. Sovuq urush davrida Yaponiyaning eng yirik savdo
hamkori Amerika Qo'shma Shtatlari edi. Ayni paytda Yaponiyaning AQSH ga eksporti iqtisodiy
rivojlanishida katta rol o'ynadi[3].
Iqtisodiy chorlov.
Bosh vazir Yoshidaning maqsadi iqtisodiy tiklanish bo'yicha barcha mavjud
vositalardan foydalanishga qaratilgan edi. Harbiy kuchlarning yo'qligini hisobga olib, Yaponiya tashqi
siyosati tabiiy iqtisodiy siyosatga alohida e'tibor qaratgan holda, Yaponiyaning tezlik bilan iqtisodiy
tiklanishi uni yana bir yirik imperiya bo'lishga sababchi bo’lar edi. Bosh vazirning siyosati patsifizmga
asoslanmagan bo’lsada, Meijining qayta tiklanishidan buyon vaziyatga real nuqtai nazar tashlanganda
Yaponiyaning tashqi siyosatda hukmron kuchga aylanishiga hamohang edi. Yoshida hukronligi
boshchiligida, Yaponiya cheklanmagan iqtisodiy o'sishga qaratilgan o’zining yo'qolgan sanoat
infratuzilmasini qayta qurishni boshladi. Bu konseptsiyalarning ko'pchiligi hali ham Yaponiyaning siyosiy va
iqtisodiy siyosatiga ta'sir o’tkazadi[4].
Sigeru Yoshida (1878-1967) – urushdan avvalgi byurokratiyaning vakili. Xitoyda, Buyuk
Britaniya va boshqa mamlakatlarda bosh konsul bo’lgan, qator vazirlik lavozimlarini egallagan, jumladan
savdo va sanoat vaziri (1944-1945) bo’lgan. Urush oxirida X.Todzio hukumatiga qarshi muholifatda
bo’lgan. Bosh vazir lavozimida ishlagan vaqt (1946-1947, 1948-1954) Yaponiya iqtisodiy va siyosiy
yo’nalishi shubhasiz AQSHga moyilligi bilan belgilangan. Yoshida doktrinasining asosini iqtisodiy
taraqqiyotini jadallashtirish, xarbiy xarajatlarni keskin cheklash, AQSH bilan mustahkam ittifoq tuzish
tashkil etadi[5].
Adabiyotlar.
1. Chansoria, Monika. "Relevance of the Yoshida Doctrine in Current U.S.-Japan Ties." Japan
Today. GPlusMedia, 13 May 2014. www.japantoday.com/category/features/opinions/relevance-of-the-
yoshida-doctrine-in-current-u-s-japan-ties
2. Holcombe, C. 2011. A History of East Asia: From the origins of civilization to the twenty-first
century New York: Cambridge University Press, –P. 277-286. www.kobo.com/us/en/ebook/a-history-of-
east-asia
3. Potter, David M. Evolution of Japan's Postwar Foreign Policy.Nanzan University,
2008.http://office.nanzan-u.ac.jp/cie/gaiyo/kiyo/pdf_09/kenkyu_03.
4. McGrew, Anthony and Christopher Book. (1998) Asia-Pacific in the New World
Order
.
London: Routledge. ISBN 978-0-415-17272-1;
5. Абдураззоқова М. ХХ аср иккинчи ярми жахон тарихи. Марузалар тўплами. Т.:”Ўзбекистон
миллий энциклопедияси” давлат илмий нашриёти, 2000. – Б.155.
235
Do'stlaringiz bilan baham: |
