2 Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. Педагогик инновациялар, касб-ҳунар таълими бошқарув ҳамда педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларни малакасини ошириш институти, 2020 йил, 424 бет

 
-
ўз устида ишлаш;
 
- таълим жараёнини режалаштириш, баҳолаш;
 
-
ўқувчиларда мотивацияни шакллантириш;
 
-
АКТни билиши;
 
-
таълим муҳитига янгилик киритиши;
 
-
ўз фанини мукаммал билиши;
 
-
хорижий тиллардан бирини билиши. 
 
А.В.Хуторский таълимда ўқитувчининг етти компетенциясини қуйидагича тафсифлайди: 
1. Дунёқараш асносида яъни қадрият ва ўзини англаш-ўқитувчининг дунёқараши, тасаввури ва 
қадрияти билан боғлиқ равишда намоён бўлади. У атроф-муҳитдаги воеа ва ҳодисаларни моҳиятини 
кўра оалди ва тушунади бунга ўзини йўналтиради, педагог сифатида ўз фикрини асослай олади. 
Муаммо ечимини топа олади. Бу компетенция- ўқитувчининг ўқув ва бошқа фаолиятларидаги ўз-
ўзини англаш механизмини таъминлайди. 
 
2. Умуммаданий–миллий ва умуминсоний қадриятларга эга бўлиш; мамлакатнинг ижтимоий 
ҳаётида иштирок этиш; оиласига, урф–одатларга ҳурмат; ижтимоий кўнималарга эга бўлиш. Илм 
фаннинг инсон ҳаётига ва дунё ривожига таъсирини ангалй олиши ва ўқувчи ёшларга тушунтира 
олиши.
 
3. Ўқув ва билиш жараёни- ўқитувчининг мустақил билиш фаолияти. Мантиқий фикрлаши. 
Ўқув-билув фаолиятини баҳолаши, билим ва кўникмасини таҳлил қила олиши.
 

---

416 
4. Маълумотга эга бўлиш- педагогик фаолияти, ўз фанига доир маълумотларни эгаллаш 
кўникмаси. 
 
5. Мулоқотчанлик- тил билиши, турли хил инсонлар билан мулоқотда бўлиши, жамоада ўзига
хос ўринда туриши. 
 
6. Ижтимоий- фойдали меҳнат-оилавий муносабатлар ва маъсулият, жамият ривожидаги 
иштироки, ижтимоий фойдали меҳнат қилиши. Иқтисодий ва ҳуқуқий кўникмаларга эга бўлиш. 
 
7. Ўз устида ишлаши- жисмоний, маънавий, интеллектуал жиҳатдан ўз-ўзини ривожлантириб 
бориши. Хиссиётини бошқариш[3]. 
 
Демак, таълим сифатини белгиловчи омиллардан бири бу ўқитувчининг ўз фани бўйича 
компетенцияга эга бўлишидир. У педагогик мослашув тизими асосида намоён бўлади: илмий билим; 
турли хил фаолиятни бажара олиши (намуна мисол келтира олиши); муаммоли вазиятларни самарали 
ечимини топишда ижодий фаолият асосида ёндашиш; жамият ва инсонларга, табиатга ижобий 
эмоционал муносабатда бўлиш тажрибаси. 
 

Ўқитувчи дарс ва дарсдан ташқари машғулотларни ўтказишда ўқитиш муҳитини яратиш, мавзу
мазмунини ёритишни режалаштириш, ўқув жараёнини бошқариш, ўқувчиларнинг ютуқлари ва 
ривожланишларини баҳолаш, ўқувчиларга мотивация бериш ва ёрдам кўрсатиш, ўқувчилар
билимини англаш ва уларни ривожлантириш каби дидактик компетентлигидан фойдаланса дарс 
янада сифатли бўлиб, ўқувчиларда юқори билим, кўникма ва малакалар шаклланади. 
Адабиётлар: 
1.
Новиков, А.М. Методология: словарь системы основных понятий / А. М. Новиков, Д. А. 
Новиков. - М.: Либроком, 2013. - 208 с. 
2.
Сластенин В.А Педагогика / В.А. Сластенин, И.Ф. Исаев, Е.Н. Шиянов.М.:Academia, 
2012. - 576 с. 
4.
Walo Hutmache. Key competencies for Europe//Report of the Symposium Berne, Switzerland 27-
30 March, 1996. Council for Cultural Co-operation (CDCC) //Secondary Education for Europe 
Strasburg, 1997. 

---

417