|
Педагогика коллежларида касбий тайёргарликнинг ташкилий ва педагогик
шартларини аниқлаш
Исаков Азимжон Юсубжанович,
Педагогик инновациялар, касб-хунар таълими бошкаруви хамда педагог кадрларни кайта тайёрлаш
ва уларнинг малакасини ошириш институти мустақил изланувчиси
Аннотация:
ушбу мақолада профессионал таълимда касбий тайёргарликнинг ташкилий ва
педагогик шартларини аниқлашнинг асосий вазифалари ҳамда ўқитишнинг дуал моделидаги
қўйиладиган омиллар тўғрисида маълумотлар келтирилган
Калит сўзлар:
инвестицион, профессионал таълим, касбий педагогик, дуал таълим, модел,
дастурий таъминот, потенциал.
Аннотация:
В статье представлена информация об основных задачах определения
организационно-педагогических условий профессиональной подготовки в профессиональном
образовании, а также о факторах, задействованных в дуальной модели обучения.
Ключевые слова:
инвестиции, профессиональное образование, профессиональная
педагогика, дуальное образование, модель, программное обеспечение, потенциал.
Abstract:
The article provides information on the main tasks of determining the organizational and
pedagogical conditions of vocational training in vocational education, as well as on the factors involved in
the dual learning model.
Key words:
investments, vocational education, professional pedagogy, dual education, model,
software, potential.
Ўзбекистон саноати жадал ривожланмоқда. Мамлакатимиз ҳудудларининг инвестицион
жозибадорлиги йилдан-йилга барқарор ўсиб бормоқда. Ўзбекистоннинг таъсис субъектлари учун
иқтисодиётни саноат хусусиятларига мувофиқ юқори самарали ишчилар ва муҳандислик касблари
билан таъминлаш муҳим аҳамиятга эгадир.
Кўпгина минтақаларда мавжуд бўлган ишчиларни тайёрлаш тизимининг хусусиятлари касб-
ҳунар таълими ташкилотлари соҳасида юқори даражада суст бўлиб, иқтисодиётдаги ўзгаришларга
165
суст жавоб беради, замонавий ишлаб чиқариш ва таълим технологияларини жорий этишга
интилмайди ва битирувчиларни реал ишлаб чиқариш шароитларига мослаштирмайди.
Дастлабки олиб борган тадқиқотларимизда профессионал таълимда касбий тайёргарликнинг
ташкилий ва педагогик шартларини аниқлашнинг асосий вазифаларини аниқладик. Булар:
тажриба ҳудудларида дуал таълим тизимини ишлаб чиқиш, синовдан ўтказиш, жорий этиш ва
тарқатиш;
касбий кадрлар тайёрлаш дастурларини молиялаштириш ва амалга оширишда
корхоналарнинг иштироки учун моделларни, шунингдек, таълим муассасалари ва кадрлар тайёрлаш
бўйича корхоналарнинг тармоқли ўзаро ҳамкорлиги моделлари ва форматларини ишлаб чиқиш.
Дастурий таъминотнинг асосий касбий ўқув дастурлари доирасида ўқитишнинг икки
томонлама шаклидан фойдаланганда талабалар ва иш берувчиларнинг манфаатлари ўртасида
мувозанатни топиш муҳимдир. Касбий таълимнинг асосий дастурлари маълум даражадаги билим ва
малакани таъминлаш учун ишлаб чиқилган. Шундай қилиб, улар 1 фуқаро учун шахсий
ривожланишини таъминлайдиган ва қўшимча таълим олишни давом эттиришга имкон берадиган
қонун билан ҳимояланган таълим даражасини кафолатлайди. Шу билан бирга, дастурлар, албатта,
камчиликка эга бўлади - аммо тугаллангандан сўнг, инсон фақат бошланғич, "кириш" малакасини
олиши мумкин, бу эса унга профессионал фаолиятни бошлашига имкон берад. Профессионал таълим
битирувчиларининг "кириш" малакалари сифати, уларнинг иш вақтида мослашув вақтини
қисқартириш ва ўқитиш давомида корхонанинг корпоратив маданиятини ўзлаштириш туфайли иш
жойига ўрнатиш бу иш берувчининг манфаати.
Ўқитишнинг дуал модели қуйидаги омиллар туфайли жозибадор бўлади:
биринчидан, ўқув дастури иш берувчиларнинг талабларини акс эттиради. Ўқув юртида бўлган
талабалар, биринчи навбатда, ташкилотда ишлашда зарур бўлган нарсаларни ўрганадилар. Иш
берувчилар мутахассисларнинг эҳтиёжларини инобатга олган ҳолда иш махсус буюртмасини
тайёрлайдилар. Бу нафақат маълум бир даражадаги касбий тайёргарликка қўйиладиган талабларни,
балки зарур ижтимоий ва психологик фазилатларга бўлган талабларни ҳам ҳисобга олади.
Шундай қилиб, назарий ва амалий машғулотлар орасидаги тафовут минималлаштирилади.
Ташкилотга келган битирувчи ўзининг меҳнат функцияларини бажаришга деярли тайёр;
иккинчидан, бўлғуси иш жойида ишлашда потенциал мутахассис келажакда дуч келадиган
иш вазифаларини бажариб, самарали технологиялардан фойдаланиш орқали ҳақиқий касбий кўникма
ва малакаларга эга бўлади;
учинчидан, ишлаб чиқариш жамоаси таркибига киритилган, амалиётни ўтаган талаба
келажакда у ишлайдиган корхонанинг корпоратив маданияти бўйича қабул қилинган қарашларни
ўзлаштиради;
тўртинчидан, талабаларнинг узоқ вақт амалий машғулотларда бўлишлари уларнинг кучли ва
заиф томонларини аниқлашга имкон беради. Бу кадрларни танлашда кадрлар хизматидаги хатоларни
ва ёш мутахассиснинг тавсия этилган ишда бундан кейинги умидларини сезиларли даражада
камайтиради;
бешинчидан, профессионал жамоат ташкилотлари битирувчиларининг аксарияти корхонада
ишлашга қизиқиш билдирмоқдалар, бу эса ташкилотни ходимларни қидириш (ёллаш) харажатларини
сезиларли даражада камайтиради. Турли хил бандлик хизматларига ва ёллаш агентликларига
мурожаат қилиш, шунингдек маълум ваколатларга эга мутахассисларни танлаш учун ариза билан
мурожаат қилишнинг ҳожати йўқ.
Хулоса ўрнида, ўқув-амалий методика асосида профессионал таълими дастурлари
битирувчиларининг касбий маҳоратини шакллантириш учун модел ишлаб чиқиш ва жамоат
ташкилотлари ва корхоналар ўртасидаги ўзаро муносабат шароитида педагогика коллежлари
мутахассисларини ўқитишни ташкил этиш учун ишлатилиши мумкин бўлган дастурларнинг
мазмуни такомиллаштириш битирувчиларнинг касбий тайёргарлигини оширишга хизмат қилади.
166
Do'stlaringiz bilan baham: |
