2. Fanning rivojlanishida o’z xissasini qo’shgan olimlarni. «Umumiy mikrobiologiya»

Mikroskopik usul — tekshirish materialidan surtma preparat tayyorlanib, bo‘yab mikroskop ostida tekshiriladi. Bu usulda mikro- organizmlarning morfologiyasi o‘rganiladi, shunga asoslanib kasal­liklarga tashxis qo‘yiladi. Masalan, so‘zak (gonoreyalar), bo‘g‘ma, qaytalama tif, zaxm va boshqalar.

Mikrobiologik usul — tekshirish materialini oziqa muhitiga ekib, sof kulturasi ajratib olinadi va shu qo‘zg‘atuvchining xossalari o‘r- ganiladi.

Serologik usul (lotin. serum — zardob) — bemor qon zar- dobidagi noma’lum antigen va antitelo aniqlanadi.

Biologik usul — laboratoriya hayvonlariga tekshirish materiali yuborilib, ular ustida tajriba o‘tkaziladi.

Allergik usul — organizmning allergenga nisbatan yuqori sezuvchanligi aniqlanadi — tuleremiya, sil, brutselloz va boshqalar.

MIKROSKOP, TUZILISHI VA U BILAN ISHLASH
Mikroorganizmlarni aniqlash va tekshirishda mikroskoplardan foydalaniladi. Oddiy va murakkab mikroskoplar mavjud. Mikroskop ikki qismdan iborat bo‘ladi. Optik va mexanik qismlar. Optik qismga okular (7x10x115), obyektiv (80x20x40x90), kondensor va ko‘zgu kiradi. Mexanik qismga tubus, mikroskop boshchasi, revolver, shtativ, oyoqcha, stolcha, makrovint, mikrovint, kondensor uchun vint, tubusni harakatlantiruvchi vint, stolni harakatlantiruvchi vint, ko‘zgu vilkasi, klemmalar kiradi.

Mikroskop qulay qilib qo‘yiladi, so‘ng kichik obyektiv o‘rnatiladi. Chap qo‘l stol ustida bo‘ladi, o‘ng qo‘l yordamida ko‘zgu harakatlan- tirilib yorug‘lik yig‘iladi. Tayyorlangan preparat stolga qo‘yiladi, obyektiv yon tomondan qaralib oxirigacha tushiriladi. Okularga qaragan holda makrovint yordamida shtativni tasvir hosil bo‘lgunga qadar ko‘tariladi. Laboratoriyada asosan, obyektiv 90x dan foydalaniladi.Bu immersion obyektiv bo‘lib, preparat ustiga 1 tomchi yog‘ tomizilishi va obyektiv yog‘dan uzilmasligi lozim. Mikroskop o‘z joyidan qimirlatilmaydi, tubus bo‘shatilib, yon atrofdagilarga ko‘rsa- tish mumkin. Ish tugagach, preparat dezinfeksiyalovchi moddaga tash- lanadi, obyektivdagi yog‘ artiladi, kichik obyektiv o‘rnatilib, shta- tiv oxirigacha tushiriladi. Tubus mahkamlanadi, ko‘zgu vertikal holatga keltiriladi. Ishlatib bo‘lingan mikroskop g‘ilofiga solib qo‘yiladi.