2-bosqich 16-25 guruh talabasi xoliqov baxtiyorjonning “Anorganik kimyo” fanidan

Fosforli o’g’itlarni qo’llash
Fosforli o’g’itlarni tuproqqa asosiy o’g’itlsh davrida kiritishdan maqsad – ekinlarni butun vegetatsiya davrida fosfor bilan ta’minlashdir. Asosiy o’g’itlashda o’g’it shakli, tuproqqa kiritiladigan me’yori, muddati va chuqurligiga alohida e’tibor beriladi, boshqa oziq moddalar bilan birgalikda qo’llash yoki qo’llamaslik masalalari hal etiladi.
Mo’tadil muhitli tuproqlarda fosforli o’g’itlarni qo’llash muddati unchalik ahamiyatga ega emas. Chunki, ularning ishqoriylanish natijasida yo’qolishi deyarli kuzatilmaydi, kimyoviy bog’lanish natijasida kalsiy difosfat hosil bo’ladi, u ham o’simliklar tomonidan o’zlashtiriladi. Qora tuproqlarda olib borilgan kuzatishlarga ko’ra fosforli o’g’itlar tuproqqa kiritilganidan keyin 557 kun o’tgach ham o’z ta’sirini yo’qotmaganligi aniqlangan.
Asosiy o’g’itlashda fosforli o’g’itlarning ko’milish chuqurligiga birinchi navbatdagi e’tibor qaratiladi.
O’simliklar rivojlanib borgani sari asosiy o’g’itlashda kiritiladigan fosforning o’zlashtirilish darajasini kamayib borishi kuzatiladi. Masalan, makkajo’xori (o’g’it urug’dan 5sm chuqur va 5sm yonga tashlangan ) rivojlanishning boshlanishida tarkibidagi fosforning 45-95% i, sulton chiqarish davrida 11-33 va pishish davrida 7-13% ini o’g’it hisobidan to’playdi. Rivojlanishning ilk davrlarida fosfor to’laligicha o’g’it tarkibidan o’zlashtirilsa, pishish davrida o’zlashtirilgan fosforning o’ndan bir qismi o’g’it va o’ndan to’qqiz qismi tuproq fosfori hissasiga to’g’ri keladi. Fosforli o’g’it 10sm dan chuqurroqqa kiritilsa, o’simliklar tomonidan yaxshi o’zlashtiriladi.Yoz oylarida tuproqning yuza qatlami qurib qoladi va tabiiyki, o’simliklar undagi fosfordan foydalana olmaydi. Yuza qatlamlarga kiritilgan fosforli o’g’it keyingi yilda amalga oshiriladigan shudgor paytida tuproqning pastki qatlamlari bilan aralashadi va shundan keyingina undan ekinlar unumli foydalanadi.
Tadqiqotlar asosida g’o’za boshqa qishloq xo’jalik ekinlariga qaraganda fosfor bilan qo’shimcha oziqlantirishga talabchan ekin ekanligi isbotlangan.