2 bob. Chuqur poydevorlar 12. Umumiy ma’lumotlar

12.3 Yupqa qobiqlar
Chuqur poydevorlarning ushbu turi so’nggi yillarda, ayniqsa ko’prik tayanchlari ostida keng qo’llanilmoqda. Devorining qalinligi 12-16 sm, diametric 6,0 m.gacha bo’lgan alohida 4–9m bo’laklardan tashkil topuvchi aylana shakldagi ushbu yig’ma temir-beton qobiqlar 30 - 50 m chuqurlikkacha xechqanday qiyinchiliksiz o’rnatilishi mumkin.
O‘rnatish jarayonida bo‘laklar o‘zaro payvandlab biriktiriladi. Katta diametrli qobiqlar ichi bo’sh holida o‘rnatiladi. Loyihada ko‘rsatilgan sathgacha tushirilgach, qobiq ichidagi bo’shliq beton bilan to‘ldiriladi. Mazkur qobiqlar gruntga bosim ostida, burab va titratish yo‘rdamida o’rnatilishi mumkin
Shuni aytish lozimki, yupqa qobiqli poydevorlardan foydalanish katta xajmdagi ishlarda, ya’ni qobiqlarning umumiy soni 25-30 tadan kam bo’lmaganda kutilgan samarani beradi.
12.4 Kesson poydevorlari
Qurilish amaliyotida suvga to’yingan qalin qatlamli bo’sh gruntlar tarkibida ba’zan yirik toshlar, turli yahlit jinslar uchrashi kuzatiladi. Agar o‘z og‘irligi ta’sirida pastlashuvchi quduqlar, yoki yupqa qobiqlar dan foydalanadigan bo’linsa ularni poydevor ostidan olib tashlash imkoniyati bo‘lmaydi. Mazkur hollarda ustki qismi ochiq bo‘lgan quduq yoki qobiq o‘rniga siqilgyan havo ta’sirida grunt suvlarini chetlatish va grunt tarkibidagi yirik jinslarni parchalab olib tashlash imkonini beruvchi maxsus usti yopiq quduqlardan foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi. Bunday siqilgan havo yordamida grunt suvlarini chetlatib o’z og’irligi ta’sirida pastlashuvchi maxsus usti berk quduqlar kesson deb ataladi.
Kesson poydevorlaridan ham ko‘prik ustunlari ostida keng foydalaniladi.
Hozirgi vaqtda kessonlar asosan beton va temir-betondan barpo etiladi. Kesson poydevorlar quyidagi qismlardan tashkil topadi (12.5-rasm): 1 - kesson; 2 - kesson tomi; 3 - kesson usti poydevori; 4 - tik yo‘lak va 5 - shlyuz moslamasi joylashgan xonalar. Kesson ichida qo‘l kuchi bilan grunt qazish ishlari olib boriladi. Tik yo‘lak esa shlyuz bilan kessonni o‘zaro bog‘laydi. Shlyuz moslamasi joylashgan xonalar tik yo‘lakni tashqi havo ta’siridan ajratib turadi. Kesson devorlarining ostki qismi pastlashuvchi quduqlardagi kabi o‘tkirlangan bo‘ladi. Kessonning tomi va devorlari nihoyatda mustahkam bo‘lishi lozim.