III. Йўриқномаларни ишлаб чиқиш, келишиш ва тасдиқлаш тартиби 18. Касблар ва ишларнинг айрим турлари бўйича ходимлар учун йўриқномалар бош технолог, бош механик, бош энергетик, бош металлург, меҳнат ҳақи ва меҳнатни ташкил қилиш хизмати ҳамда бошқа бўлинмалар бошлиқлари иштирокида меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати (меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати бўлмаган тақдирда, “Меҳнтни муҳофазақилиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига мувофиқ ушбу вазифалар юклатилган корхона раҳбари) томонидан тузилган рўйхатга мувофиқ ишалб чиқилади.
Рўйхат корхонада Хизматчиларнинг асосий лавозимлари ва ишчилар касблари Классификатори ва Ишлар ва ишчи касбларнинг ягона тариф-малака таснифига мувофиқ тасдиқланган штатлар жадвалига мувофиқ ишлаб чиқилади.
Рўйхат бош инженер томонидан тасдиқланади ва корхонанинг барча тузулмавий бўлинмаларга (хизматларга) юборилади.
19. Ходимлар учун янги йўриқномалар корхона раҳбарининг буйруғи ва фармойишига мувофиқ ишлаб чиқилади.
20. Йўриқномалар ходимлар учун цех, участкалар, бўлимлар, лабораториялар ва корхонанинг бошқа тегишли бўлинмалари бошлиқлари бошлиқлари томонидан ишлаб чиқилади.
Барча ходимларни йўриқномалар билан таъминлаш бўйича бўлинма раҳбарлари жавобгардир.
21. Корхонада ходимлар учун йўриқномаларни ишлаб чиқилишини бошқариш бош инженер ёки унинг ўринбосарига (қишлоқ ҳўжалиги тармоғининг бош мутахассисларига) юклатилади.
22. Зарур ҳолларда корхона раҳбарияти маълум бир бўлинма ходимларига йўриқномаларни ишлаб чиқиш учун бошқа ташкилотлар ёки бўлинмалар мутахассисларини жалб қилиши мумкин.
23. Иш берувчи (корхона раҳбарияти) ходимларнинг йўриқномаларини ўз вақтида текшириш, қайта кўриб чиқиш ва ишлаб чиқилиши устидан доимий назоратни амалга ошириши лозим, ишлаб чиқарувчиларга услубий ёрдам кўрсатиши, уларга керакли бўлган меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича намунавий йўриқномаларни, Меҳнат хавфсизлиги стандартлар тизимининг стандартларини, шунингдек бошқа норматив ва норматив-техник хужжатларни олишга ёрдам бериши керак.
24. Намунавий йўриқномалар вазирликлар, идоралар, корпорациялар, концернлар, уюшмалар, бирлашмаларнинг тузулмавий ташкилотлари учун меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати томонидан ишлаб чиқилади ва ташкилот ходимлари учун йўриқномаларни ишлаб чиқиш учун йўналтирилади.
Намунавий низомларни ходимлар учун йўриқнома сифатида фойдаланишда уларни расмийлаштириш, келишиш ва тасдиқлаш зарур, мазкур низомнинг 31 ва 32-бандларида белгиланган тартибда, зарур ҳолларда корхонанинг маълум бир шароитлари бўйича намунавий йўриқномалар тасдиқланганидаг кейин амалиётга тадбиқ қилинган норматив хужжатларнинг талаблари ҳисобга олинган ҳолда қўшимчалар киритилиши мумкин.
25. Ходимларга йўриқномаларни ишлаб чиқиш учун қуйидаги зарур бўлган тайёргарлик ишларни амалга ошириш лозим:
технологик жараённи ўрганиш, унинг нормал фаолияти ҳамда оптимал режимдан оғиши давомида юзага келиши мумкин бўлган хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омилларини аниқлаш ва улардан ҳимоя воситалар ва тадбирларни белгилаш;
ишлатиладиган ускуна, мослама ва асбобларнинг хавфсизлик талабларига мослигини белгилаш;
йўриқномаларни ишлаб чиқишда ишлатиладиган материалларни танлаб олиш (5-бандда келтирилган хужжатлар, шунингдек тегишли техник адабиётлар, ўқув қўлланмалар ва бошқалар);
тегишли ишларни бажаришда фойдаланиладиган ҳимоя воситаларнинг конструктив хусусиятлари ва самарадорлигини ўрганиш;
тармоқ корхоналарида авария ҳолатларини ва бахтсиз ҳодисалар тўғрисида вазирлик (идораларнинг) буйруқлари, фармойишлари ва маълумот хатларини ўрганиш;
корхонада мазкур касб (иш тури) бўйича авария ҳолатларини, ишлаб чиқаришда жароҳтланиш ва касб касалликлари ҳолатларини таҳлил қилиш;
йўриқномага киритилиши лозим бўлган ишнинг хавфсиз усуллари ва услубларини белгилаш, уларнинг кетма-кетлигини, шунингдек техник ва ташкилий талабларни белгилаш лозим.
26. Йўриқномаларга киритиладиган норматив хужжатларнинг талаблари айнан маълум бир иш ўрнига ва ходимнинг амалдаги меҳнат шароитларига тегишли бўлиши лозим.
Аниқлаштириш талаб этилмайдиган норматив хужжатларнинг талаблари йўриқномаган ўзгартирилмаган ҳолда киритилади.
27. Фойдаланишга топширилаётган янги ишлаб чиқаришларда ходимлар учун вақтинчалик йўриқномалар ишлаб чиқилиши мумкин. Вақтинчалик йўриқномалар технологик жараёнларни (ишларни) ва ишлатилаётган ускуналарнинг хавфсиз ишлатилишини таъминлаши лозим. Ходимлар учун вактинчалик йўриқномалар ишлаб чиқилишига ҳам доимий йўриқномаларга бўлган талаблар белгиланади. Кўрсатилган ишлаб чиқаришларни фойдаланишга қабул қилиш кунига қадар вантинчалик йўриқномалар ҳам касблар бўйича ҳам ишлар тури бўйича ишлаб чиқилиши лозим.
28. Ходимлар учун йўриқномаларнинг лойиҳаси меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати, касаба уюшмаси, ёнғинга қарши курашиш бўлими, корхонанинг тиббий хизматига кўриб чиқиш учун йўлланилади.
29. Лойиҳани кўриб чиқиш жараёнида олинган таклиф ва мулоҳазалар умумлаштирилади ва ходимлар учун йўриқноманинг якуний лойиҳаси ишлаб чиқилади.
30. Ходимлар учун йўриқномаларнинг якуний лойиҳаси масъул ишлаб чиқарувчи ёки корхона раҳбарининг фармойишига мувофиқ йўриқномаларни ишлаб чиқиш учун жавобгар бўлган бўлим бошлиғи томонидан имзоланиши керак.
31. Йўриқномаларнинг якуний лойиҳасини тасдиқлашдан аввал меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати, хизмат бўлмаган тақдирда меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати функцияларини бажариш вазифаси юклатилган раҳбарга ҳамда зарур бўлган ҳолларда тегишли хизмтлр, ташкилотлар ва мансабдор шахслари билан келишиш лозим.
32. Йўриқномаларнинг якуний лойиҳаси бўйича келишув жараёни тугаганидан сўнг уч нусҳада, улардан бири биринчи нусҳаси бўлган ҳолда тасдиқланади.
33. Ходимлар учун йўриқнома корхона раҳбари (иш берувчи) ёки бош мухандис томонидан тасдиқланади.
Намунавий йўриқнома меҳнатни муҳофаза қилиш хизматининг раҳбари ёки
Типовая инструкция утверждается руководителем службы охраны труда или ответственным за вопросы охраны труда заместителем руководителя министерства, ведомства, корпорации, концерна, ассоциации, объединения после согласования с соответствующими профсоюзами.
34. Ходимлар учун йўриқнома тасдиқланган кундан бошлаб амалга тадбиқ қилинади.
Тегишли технологик жараённи амалга тадбиқ қилиш (ишлаб чиқариш бошланиши) ёки янги ускуналарни ишга туширишдан аввал ходимларни тегишли тайёргарликдан ўтгазилганидан сўнг йўриқнома амалга тадбиқ қилиниши керак.
