2 -мавзу. ИҚтисoдий тaҳлилнинг предмети, вaзифaлaри ва мазмуни

2 -МАВЗУ. ИҚТИСOДИЙ ТAҲЛИЛНИНГ ПРЕДМЕТИ, ВAЗИФAЛAРИ ВА МАЗМУНИ

Режа:

1. Иқтисoдий тaҳлилнинг предмети

2. Иқтисодий таҳлил фанининг мақсади.

3. Иқтисoдий тaҳлилнинг вaзифaлaри

1. Иқтисодий таҳлилнинг предмети

Таҳлил сўзининг маъноси нимани англатади? Таҳлил грекча – «Аналисис» сўзидан олинган бўлиб, ажратиш, бўлаклаш, парчалаш каби ма‟ноларни англатади. Тўлиқроқ қилиб айтганда, у иқтисодиётда содир бўлган ва бўлаётган ҳодиса ва жараёнларни бўлакларга, қисмларга бўлиб ва ажратиб ўрганишни билдиради.
Хўжалик фаолиятини мақсадли, тезкор, жорий ва истиқболли ўрганиш асосида унинг ҳолатига ҳар тарафлама баҳо бериш таҳлилнинг асосий мазмунини ташкил этади.
Иқтисодий таҳлил фанининг предмети бўлиб,нима ҳисобланади?
Иқтисодий таҳлил фанининг предмети бўлиб, хўжалик фаолиятида объектив ва субъектив омиллар таъсири остида содир бўлган ва бўлаётган ижтимоийиқтисодий жараёнлар ва уларнинг натижалари ҳисобланади
Масалан, ишлаб чиқарилган пахта, ғалла, сабзавот каби маҳсулотлар миқдорининг ўзгариши, уларнинг таннархи ёки уларни сотишдан олинган фойда каби бошқа иқтисодий кўрсаткичлар таҳлилнинг предметига мисол бўла олади.
Таҳлил объекти. Объэкт таҳлил фанининг предмети қаерларда мужассамланганлигини ва амалга ошишини кўрсатади. Таҳлил фанининг объектига қишлоқ хўжалик корхоналари, яъни ширкат, фермер ва бошқа хўжаликларни мисол қилиб кўрсатиши мумкин.
2. Иқтисодий таҳлил фанининг мақсади.
Таҳлилнинг мақсади. Таҳлилнинг мақсади бўлиб,хўжалик фаолиятининг барча томонларининг натижаларини, биринчи навбатда, унинг заиф ва оқсоқ томонларини чуқур ўрганиб, хўжаликнинг иқтисодиётини яънада мустаҳкамлаш ва иқтисодий самарадорлигини ошириш имкониятларни аниқлаш ҳисобланади.
ТАҲЛИЛНИНГ ИККИ ХИЛ ЙЎНАЛИШИ
Молия-иқтисодий
таҳлил
Ушбу таҳлилда
молиявий ҳолатни
ифодаловчи
кўрсаткичлар
ўрганилади
Техник-иқтисодий
таҳлил
Техника, технология ва
ишлаб чиқаришни
ташкил этиш
масалалари
ўрганилади
Умумий тaҳлил
кoрxoнa
вa унинг
бўлинмaлaри
фaoлиятининг
ҳaммa
тoмoнлaрини
ўз ичигa oлaди
Тaнлaнмa (темaтик)
тaҳлил
ишнинг қaндaйдир
бирoр тoмoни
ёки кoрxoнaнинг
бир нечa
бўғинлaрини
ўз ичигa
Текширилaдигaн
oбъектлaр вa
бoшқaрув
бўғинлaригa қaрaб:
ишчи ўрин, цеx
ичидa, цеx,кoрxoнa вa
тaрмoқлaр бўйичa ҳaмдa
тaрмoқлaрaрo
Тaҳлилдa резервлaрни
aниқлaш
кўлaми қуйидaгилaрдaн
ибoрaт: ички кoрxoнa
вa
кoрxoнaлaрaрo,
тaрмoқ
вa тaрмoқлaрaрo
резервлaр
Қaбул қилинaдигaн қaрoрлaрнинг
xaрaктеригa қaрaб,
тaҳлил қуйидaгилaргa бўлинaди:
дaстлaбки, тезкoр, якуний вa истиқбoлли
Иқтисодий таҳлил ўтказишнинг босқичлари
Корхона
фаолиятининг
умумий
иқтисодий
натижаларини
кўриб
чиқиш

Таъсир этувчи муҳим омилларни текшириш натижасида ички хўжалик резервларни

аниқлаш

Таҳлилий
текширишлар
асосда
бутун
резервларни ўз
ичига олган
йиғма
резервларни
ҳисоблаш

3.Иқтисодий таҳлилнинг вазифалари

1.Бизнес режанинг қанчалик реаллиги (мавжудлиги) ва
илмий жиҳатдан асосланганлигига баҳо бериш.
2.Халқ хўжалигини ривожлантиришнинг жорий ва
истиқбол режаларини тузиш учун иқтисодий
кўрсаткичлар базасини аниқлаш.
3.Бизнес режанинг бажарилишига объектив баҳо бериш
ҳамда уни бажаришда корхоналарга боғлиқ ва боғлиқ
бўлмаган омиллар ва сабабларни бир-биридан
ажратиб аниқлаш.
4.Ички хўжалик резервларини аниқлаш.
5.Корхоналарнинг хўжалик фаолиятида кутиладиган
натижаларни олдиндан аниқлаш.
6.Таҳлил материалларига асосан ишлаб чиқаришда
аниқланган камчиликларни тузатишга қаратилган
тадбирларни ишлаб чиқиш.