2- mavzu. Аxborot texnologiyalarning infratuzilmasi. Reja: 1

an№ 
Fanning nomi 
O’qituvch
i 
1 
Axborot texnologiyalari 
235 
2 
Oliy matematika 
247 
3 
Operatsion tizimlar 
235 
.
.. 
... 
... 
O’qituvchilar jadvali 
O’qitu
vchi№ 
Ismi, familiyasi 
... 
... 
235 
Jamshid Jalilov 
247 
Olimjon Bakirov 
... 
... 
 
Ma’lumotlarning fizik ifodasi.
 
Ma’lumotninng eng kichik ifodasi bit hisoblanadi. Bit bu 
kompyuterning eng kichik qismining holati – o’chiq yoki yoniq, yani 0 yeki 1. Bir nechta bitlarning 
kombinatsiyasi (odatda 8 bit) bir baytni tashkil etadi. Bir bayt bitta simvolni ifoda etadi (misoli 
“A” harfini). Saqlash qurilmalarining xajmi odatda baytlarda ifodalanadi.
Saqlash qurilmasining eng kichik o’lchami blok yoki varaq hisoblanadi. Blok bu 
ma’lumotlar saqlash qurilmasidagi uzluksiz joy xisoblanadi. Operatsion tizim ma’lumotlarni 
boshqarishda odatda fayl strukturasini ishlatadi.
 
Бит 
Байт 
Блок 
Езув 
Майдон 

---

2.4- rasm. Ma’lumotlarning fizik ifodasi 
 
 
Kommunikatsiya texnologiyalari komponenti. 
Kommunikatsiya - signalning uzatuvchidan qabul qiluvchiga biror vosita orqali 
uzatilishidir. Signal esa o’z navbatida ma’lumot va axborotdan tashkil topgan xabardir. Signal 
albatta biror bir aloqa vositasi yordamida uzatiladi. Yuboruvchi va qabul qiluvchi o’rtasida signal 
tashuvchi har qanday narsa aloqa vositasi hisoblanishi mumkin. Insonlar so’zlashganda, 
gapirayotgan kishi (yuboruvchi) signallarni yuborishda aloqa vositasi sifatida havodan 
foydalanadi. Telekommunikatsiyada esa yuboruvchi signallarni uzatishda kabel singari aloqa 
vositalaridan foydalanadi.
2.5 – rasm. Signal uzatishning umumiy turi. 

Agar kommunikatsiyani insonlar misolida tasavvur qilsangiz, uni tarkibiy qismlarini 
osonlikcha anglab etish mumkin. Insonlar o’zaro yuzma-yuz gaplashganlarida bir birlariga xabar 
uzatadilar. Kishi ayni paytda yuboruvchi va bir ozdan so’ng esa qabul qiluvchi bo’lishi ham 
mumkin. Demak bir kishining o’zi ham yuboruvchi, ham qabul qiluvchi, yoki ikkalasi ham 
bo’lishi mumkin. Bu ikki tomonlama kommunikatsiyaning oddiy ko’rinishidir. Xabarlarni 
yetkazib berishda ishlatadiganimiz signallar - bu biz qo’llaydigan so’zlar, biz so’zlashadigan til. 
Muloqot samarali chiqishi uchun esa, ikkala tomon ham, yuboruvchi va qabul qiluvchi signallarni 
tushunishlari va bir xil talqin qila bilishlari lozim. Masalan, rasmdagi yuboruvchi qabul qiluvchi 
tushunmaydigan tilda so’zlayapti, yoki qabul qiluvchi boshqacha talqin qiladigan so’zni 
yuboruvchi boshqa bir ma’noda qo’llayapti, bunday hollarda samarali muloqot (kommunikatsiya) 
ro’y bermaydi.