2 – Leksiya. Sherebe tazalaw bo’liminin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

Hálsiz hák súti ushın aralastırıw nawası 15 (25-súwretke qarań) – gorizontal ornatılǵan polat karobka, onıń ishinde 15 ayl/min tezlikte párrikli bılgawısh aylanadı.

Tazalanbaǵan sherebeni reagentler yamasa kaustifikaciyalanǵan soda eritpesi menen aralastırǵısh (25-súwretke qarań) 11 tuwrı múyeshli uzınlıǵı 3500 mm, eni 400 mm hám biyikligi 500 mm paydalı kólemi 0,64 m³ bolǵan nawa kórinisinde boladı. Jaqsı aralastırıwı ushın reagentler hám tazalanbaǵan sherebe aralastırǵıshqa bir-birine salıstırǵanda 90º múyesh astında beriledi. Suyıqlıqtıń aralastırǵıshta bolıw waqtı 5 sek. tan aspaydı.

Reaktor (29-súwret) tazalanbaǵan sherebe hám reagentler arasındaǵı reakciyanı ótkeriw ushın xızmet qıladı, ol polattan jasalǵan ultanı konus tárizli cilindrlik ıdıs 1 kórinisinde boladı, úskeneniń ulıwma biyikligi 10,6 m, cilindrlik bóliminiń biyikligi 6,5 m, cilindrlik bóliminiń diametri 5 m, kólemi 155 m³. Reagentler menen aralastırılǵan tazalanbaǵan sherebe reaktorǵa uzınlıǵı 2,4 m hám diametri 220 m bolǵan kirgiziw trubası 3 arqalı kelip túsedi. Reaktordaǵı suyıqlıqtıń qáddi qalqıma regulyator 2 menen tártiplestiriledi. Qalqıma regulyator 2, suyıqlıq tındırǵıshqa aǵıp ketiwshi, trubaprovodqa ornatılǵan drosselli zadvijkaǵa 4 biriktirilgen (baylanısqan). Qalqlılı regulyator suspenziya qáddin ózgertiw imkanın beredi, demek suspenziyanıń reaktorda bolıw waqtında ózgertiwge sharayat jaratadı. Házirgi waqıtta qalqıma regulyatorlar gidrostatikalıq qáddi ólshew úskeneleri menen almastırılǵan, óytkeni sherebe tazalaw sharayatında qalqıma regulyatorǵa duz shókpesi ósedi hám iske jaramsız bolıp qaladı.

29-Súwret. Reaktor: 1 – ıdıs, 2 – qalqılı regulyator, 3 – kiriw trubası, 4 – drosselli támbi.

Tındırǵısh. Tazalanǵan sherebeni tındırıw ushın 30-súwrettegi qurılma qollanıladı. Ol ultanı konus tárizli cilindr formasındaǵı rezervuar kórinisinde boladı. Úskeneniń diametri 18 m, ulıwma biyikligi 6,7 m. Tındırǵısh, dóńgelek beton fundamentte 8 ornatılǵan eki qabırǵalı balkalarda 10 jatadı. Fundamenttiń oraylıq bólimi diametri 1,25 m bolǵan temir beton kolonnaǵa 6 tutasıp ketedi, ol tındırǵıshtıń polat kojuktıń ishinde jaylasqan, joqarısına shekem jetedi. Kolonnada 6 kvadrat kesimli, kvadrattıń tárepleri 1,82 m bolǵan polat ferma montajlanǵan. 2 - fermanıń tómengi tárepine eki taraqlı fermalar 7 biriktirilgen. 5 ayl./saat tezlik penen taraqlar qoyıw shlamdı trubaǵa 9 qaray ısıradı, al truba 9 arqalı shlam tındırǵıshtan shıǵarıladı.

Sırtınan polat shetler menen qaplanǵan oraylıq ferma 2 kvadrat korobkanı payda etedi, ol suyıqlıqqa 4 m tereńlikte kirip turadı. Kolonnanıń joqarǵı bóliminde, diametri 2,6 m hám biyikligi 0,7 m bolǵan cilindrlik polat chashka ornatılǵan, oǵan reaktordan suspenziya kelip túsedi. Chashkadan suspenziya sańlaqlarınıń diametri 20 mm bolǵan setka arqalı korobkaǵa quyıladı hám keyin tındırılǵan suyıqlıqtıń qáddinen tómenirek jerden tındırǵıshqa kiredi. Tındırılǵan sherebe dóńgelek nawaǵa 5 tógiw ornı arqalı quyıladı, ol qatań túrde gorizontal bolıwı kerek. Tógiw ornınıń gorizontallıǵı sherebeniń vertikal aǵımınıń bir tegisligin támiynlewi hám solay etip, tındırǵıshtıń barlıq kese kesimi boylap shlamnıń bir tegis shógiwine erisiledi. Dóńgelek nawanıń 5 ultanı, tındırılǵan sherebe nawadan shıǵarıp alınatuǵın shtucer ornatılǵan tárepke qıyalatıp islengen.

30-Súwret. Tındırǵısh:

1 – rezervuar, 2, 7 – fermalar, 3 – suspenziya ushın chashka, 4 – bılǵawıshtıń privodı,5 – aylanba nawa, 6 – kolonna, 8 – fundament, 9 – shlamdı shıǵarıp alıw ushın truba, 10 – balka.