2- kurs “farmakologiya” fanidan oraliq nazorat biletlari. 1-bilet

2.Dori moddalarini enteral yuborish usullari.
Javob: Enteralyuborish usuEda dori moddalari til ostig?, og'izga, o‘n ikki bamioqli ichakka, to‘g‘ri ichakka yuboriladi. Dori moddalarining til ostiga yuborilishisublingval yo‘l deyiladi. Bu usul kichik yoshdagi bolalami davdashda umumanqo'llanmaydi. Dori modda til ostiga qo‘yilganda og‘iz bo‘shlig‘ida fbmentlar faoliyati sust bo‘lganligi uchun dori moddalari deyarli paithalanmaydi, til ostidagi doriga me’da-ichak femientlari ta’sir qilmaydijigarda o'zgarishlaryuz bennaydi, qo'yilgan joyida so'rilib, umumiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu usulda ayrim dorilar, asosan nitroglitserin, metiltestosteron, pregnin kabilar qo'yiladi, ular qonga tezso'riladi (til ostida qon tomirlar juda ko‘p), ta’siri tez boshlanadi.
Og'iz orqaliyuborish — peroral yo‘l keng tarqalgan, qulay, oson va tabiiydir. Bemor dori moddalarini yordamchisiz qabul qila oladi, yuboriladigan moddalar hidi qo‘lansa bo'lmasligi, shilliq qavatlarga salbiy ta’siri bo'lmasligi kerak. Alkogol, kaliy, yodid, barbituratlaming so'rilishi oshqozon shilliq qavatidan boshlanadi. Moddalar asosan ingichka ichak orqali so'riladi, chunki ingichka ichakda qon yaxshi aylanadi. So'rilish tezligi qabul qilingan dorining turiga, shakliga, ovqatdan oldin yoki keyin iste’mol qilinishiga bog'liq. Eritmalar, ayniqsa, spirtli eritmalar kukun dori (poroshok)larga nisbatan birmuncha tezroq so'riladi. Dori och qoringa ichilganda, ovqatdan keyin qabul qilingan dorilarga qaraganda tezroq so‘riladi va kuchliroq ta’sir etadi.
O'n ikki barmoqli ichak orqali yuborish usuli — ichakda dori moddalarining yuqori konsentratsiyasini hosil qilish maqsadida moddalar o'n ikki barmoqli ichakka zond orqali yuboriladi. Odatda, bu usuldan jigar kasalliklarini davolashda foydalaniladi. Masalan, magniy sulfat eritmasi o'n ikki barmoqli ichakka bevosita isitilgan holda yuboriladi, ba’zan bu usul gijja haydovchi dorilar buyurilganda ham qo'llanadi.
To ‘g ‘ri ichak orqali yuborish usuli— dori moddalarini og'iz orqali yuborish mumkin bo'lmaganda, ruhiy bemorlami davolashda, bemor behush yotganda, qizilo'ngach yoki oshqozonda o'zgarishlar bo'lganda, oshqozon-ichak fermentlari ta’sirida parchalanadigan dorilar ishlatilganda ushbu usul qo'llaniladi. Bu yo'l bilan suvli eritma yoki aralashmaga shilliq holida tayyorlangan turli o'rab oluvchi moddalar (kraxmal, kraxmal elimi) qo'llaniladi, moyli dorilardaii klizma qilinadi. To'g'ri ichakka dori moddalar sham shaklida qo'yiladi. Ushbu usul qo'llanganda moddalar tez, ya’ni 7*10 minut ichida qonga so'riladi, ularning asosiy qistni gemoroidal venalar orqali bevosita pastki kovak Venagao'tadi, tez va kuchliroq ta’sir etadi, bu usulda ba’zi dorilar og'iz orqaliyuboriladigan dorilarga nisbatan 3/4-1/2 hissa kamroq buyuriladi. To'g'ri ichak orqali yuborilgan moddalar to'g'ri va yo'g'on ichak shilliq Qavatlarga, ularga yaqin a’zolarga mahalliy ta’sir ko'rsatishi mumkin