|
2.Antixolinesteraz vositalarning tasnifi ,ta’sir mexanizmi ,farmakologik xususiyatlari.
Javob: Xolinesterazaga qarshi moddalar o’simliklardan hamda sintez yo’li bilan olingan,Fizostigmin Afiikada o’sadigan o’simlik (Physostigma venenosum) urug’idan, galantamin Boychechakdan (Calanthus Woronowi A), dezoksipeganin isiriqdan (Peganum gannala) Olingan. So’nggi ikki moddani O’zbekiston kimyogarlari (akademik S. YU. Yunusov, X. N. Oripov), fannakologlari (prof. F. S. Sadritdinov, N. T. To’laganov) kashf etgan, Prozerin va fosfakol — sintetik moddalardir. Moddalar mediator Atsetilxolinniparchalaydigan xolinesteraza fermentini bog‗lab, endogen atsetilxolinni Parchalanishdan saqlab qoladi, uning miqdori oshib boradi, ta‘siri kuchliroq va Davomliroq bo’ladi. Ma‘lumki, xolinesteraza fermenti atsetilxolin ajraladigan joylarda Parasimpatik nervlar, harakatlantiruvchi nervlar oxirida, simpatik va parasimpatik Tugunchalarda, markaziy nerv sistemasida mavjud. Atsetilxolin M – va N —Xolinoretseptorlaming yagona mediatori bo’lgani uchun uni parchalanishdan saqlanishi, To’planishi M- va H— xolinoretseptorlaming bilvosita qo’zg’alishiga olib keladi.
3.Dori moddalarini parenteral yuborish usullari,afzalliklari va kamchiliklari.
Javob: Parenteral yuborish usuli — Nafas yo’llari orqali ingalatsion (ingalyatsion — nafas Olish) yuborish usuli bug’li va gazli moddalar nafas orqali organizmga tushadi, o’pkadan Qonga so’riladi, ta‘siri tez boshlanadi va kuchli bo’ladi, chunki o’pkaning so’rilish Yuzasi juda keng (kattalarda 10 m2 ra teng); o’pka alveolalari gazlami juda tez so’rib Oladi. Ingalyatsion yo’l bilan yuborilgan dori moddalari jigarga tushmasdan qonga o’tadi, Organizmda deyarli o’zgarmaydi.Teri orqali yuborish usulida asosan dori moddalarning reflektor va qisman mahalliy ta‘sir Etishi ko’zda tutiladi, bu yo‗l bilan malhamlar, pasta, linimentlar, shuningdek, spirtli yokiSuvli eritmalar, aralashmalar va bolalar sepma dorilari qo’llaniladi. Teri epidermisi Jarohatlanganda moddalar tez so’riladi. Teri orqali alkogol, fenol, xloroform yaxshi So’riladi. Bolalar terisi ancha nozik bo’ladi, shuning uchun ularda ba‘zi dori Moddalari teri orqali tezda qonga so‗rilishi mumkin. Masalan, metilsalitsilat Linimenti bola terisiga surtilsa, 10-15 minutdan keyin uni qonda aniqlash mumkin. Namlanib turgan teriga borat kislota sepilsa, u tezda qonga so’rilib, bola organizmini Zaharlashi mumkin.Shilliq qavatlar orqali yuborish usuli dori moddalari burun, Halqum, ko‗z, buyrak jomi, qin shilliq qavatlariga ta‘sir etish uchun qo’llanadi. Ko‗pgina dori moddalar burun va halqum, ko‗z shilliq qavatlaridan qonga so’riladi, Shuning uchun tarkibida zaharli yoki kuchli ta‘sirlovchi tomchilar umumiy ta‘sir Ko’rsatishi ham mumkin.Bronxlar va o’pkaning shilliq qavatlaridan ham dori moddalari Qonga tez so’riladi. Siydik chiqaruv kanali, siydik yo’llari va buyrak jomi Shilliq qavatlari orqali ham moddalar tez so’riladi; bachadon, qin va qovuq shilliq Qavatlari orqali dori moddalarining so’rilishi sekinlik bilan o’tadi, ammo yog’ va Yog’simon moddalar tez so’riladi. Bu holatni ginekologiya ainaliyotida qinni chayish Uchun dori moddalarini tavsiya qilishda nazarda tutish kerak.Seroz qavatlar orqali Yuborish usuli qorin bo’shlig’I a‘zolari jarohatlanganda va o’pkaning ba‘zi kasalliklarida Dori yuborish uchun qo’llanadi. Seroz qavatlar (qorin pardasi, plevra, perikard) kuchli So’ruvchi xususiyatga ega, plevraga nisbatan qorin pardasidan dori moddalari tezroq So’riladi.Teri ostiga yuborish yo‗li bilan dori moddalarining asosan suvli eritmalari Yuboriladi, ta‘siri 10-15 minutdan keyin boshlanadi, so’rilish muddati peroral yo’l bilan Yuborilganga ko’ra kamroq, ta‘sir kuchi esa o’sha miqdomi og’izdan yuborilgandan 2-3 Barobar kuchliroq bo’ladi.Suspenziyalami, juda yopishqoq va sekin so’riladigan moyli Eritmalami teri ostiga yuborish tavsiya etilmaydi, chunki to’qimalarda infiltratsiya Va nekrozni yuzaga keltirishi mumkin.Mushaklar orasiga yuborish usulida mushaklarOrasiga suvli va moyli eritmalar, shuningdek, dori moddalarining suspenziyalari ham Yuboriladi. Mushaklar teri osti to’qimalarga nisbatan qon bilan ko’proq ta‘minlangani Uchun dori moddalari mushaklar orasida tezroq so’riladi.Venalar ichiga yuborish usulidaModdalar bevosita qon oqimiga tushadi, bunda qon bilan o‗zaro aralashganda, Cho’kma bosil qilmaydigan, qonni ivitmaydigan yoki gemoliz hosil qilmaydigan dori Moddalari eritmasi qo’llaniladi. Dorini venaga asta-sekin yuborish kerak, aks holda,Qonda ulami konsentratsiyasi birdan oshib ketib, organizmga Mumkin. Dorining ta‘siri juda tez, ko‗pincha ineksiya vaqtidayoq boshlanadi, ta‘sirMuddati teri ostiga va mushak orasiga yuborilgandan ko‗ra kamroq bo’ladi.Orqa miya moddalar subaraxnoidal, peridural yo’l bilan yuboriladi. Ko’pincha og’riqni vaqtincha Qoldirish — orqa miya anesteziyasi uchun hamda meningit kasalligining murakkab Holatlarda ba‘zi antibiotiklami yuborish uchun qo’llaniladi.Dori moddalar to ‘g ‗ridan-to ‗g ‗riyurakka, bo “g ‗imlarga, suyaklarga yuboriladi. Moddalar elektr toki bilan, Ionoforez usulida yuborilishi mumkin. Parenteral usullar juda ko‗p, lekin dorilar Parenteral yo‗l bilan yuboriladi, deganda ulami asosan teri ostiga, mushaklar orasiga Va venalarga yuborilishi ko’zda tutiladi, chunki boshqa yuborish yo’llari Nisbatan kam qo’llaniladKanaliga yuborish usuli— yaxshi o‗tmaydigan dori
4.Angishvonagul (folia Digitalis) bargi damlamasi 1:300.
Do'stlaringiz bilan baham: |
