2 – Amaliy topshiriq. Multimediali proektorlarni kompyuterga ulash va sozlash

Buzilishlarni tuzatadi, tasvirni ag’darib beradi. Proektorni shipga bo’lsa ham o’rnat, asosiysi qulay bo’lsin.
Zamonaviy multimediaproektorlari tasvir kursatkichlarini o’zgartirish bo’yicha raqamli xizmatlar imkoniyati to’plamiga ega. Masalan, prezentatsiyada sharoitlar qiyinroq bo’lib, proektorni tasvir tekisligiga (ya`ni ekranga) perpendikulyar qo’yish mumkin bo’lmaganda, tasvir chiquvchi burchakning o’zgarishi esa trapetsional buzilishlarga olib keladi, trapetsional buzilishni tuzatish xizmatidan foydalanish mumkin bo’ladi (vertikal hamda gorizontal bo’yicha ham).
Аmmo tasvirni +1-15 gradus atrofida tuzatilishi mumkin, buni to’g’ri burchakli tasvirga mos tushuvchi LCD-panellari piksellari bir kismini elektron tanlab olish yo’li bilan amalga oshiriladi. Statsionar yoki oddiy sharoitlarda bu xizmatlardan foydalanmagan yaxshi, chunki proektor aniq gorizontal holatda ishlashi, nur esa ekran tekisligiga perpendikulyar tushirilishi kerak. yana bir siri bor. Videoproektorning ekran tasviri shunday tashkil bo’ladiki, uning pastki chizig’i proektor bilan bir chiziqda (to’g’ri zamonaviy proektorlar yuqoriga ko’tarilishi ham mumkin, lekin ma`lum darajada) bo’lishi mumkin.
LCD proektorlarining asosiy ko’rsatkichlari
LCD proektorlarining kerakli modelini to’g’ri tanlash uchun uning asosiy ko’rsatkichlarini bilish kerak. Proektorlarning asosiy texnik ko’rsatkichlari uning yorqinligi va ta`minlanadigan tasivr zichligi hisoblanadi. Kontrastligi va qajmi ham muhim ko’rsatkichlari hisoblanadi. Demak, tartib bilan. Zamonaviy proektorlarning yorqinligi 600 dan to 7700 ANSI-lyumen atrofida bo’ladi. Ba`zi bir ishlab chikaruvchilar ikkta proektorlar yorug’lik oqimini birlashtirib 14000 ANSI-lyumen yorqinlikka erishadilar. Yoruglik okimi 600 ANSI-lyumen bo’lgan proektorlardan ekrani 100” diagonalli (kengligi 200 sm, balandligi 150 sm) qorong’i xonalarda foydalaniladi. Proektorlardan qorong’i bo’lmagan xonalarda foydalanish uchun ekran kattaligiga qarab yorqinligini hisoblash formulasi mavjud, agarda proektorning yorug’lik oqimi yaxshi ekranning yuzasidan 500 marta oshikrok bo’lsa, unda uning yorqinligi katta rangli televizor yorqinligiga teng bo’ladi. Masalan, 150×200 sm o’lchamli ekran uchun, ya`ni 3 kvadratmetr, 1500 ANSI-lyumen yorug’likka ega proektor juda mos keladi. Lekin shunday bulsa xam ekranga to’g’ri yorug’lik tushishi, ayniksa kuyosh nuri tushmasligi kerak. Odatda ekranni korongirok joyga yoki yorug tushmaydigan burchakka urnatish tugri buladi, xonaning boshka joylari esa yoritilgan bulishi mumkin. Hamma zamonaviy proektorlar varioob`ektivlar bilan jihozlangan, ular proektorni ekranga nisbatan ma`lum darajada joyini o’zgartirishga, diagonal buyicha minimalь va maksimalь ulchovlarini o’zgartirishga imkon beradi. Odatda 600-1000 ANSI lyumen yorkinlikka ega proektorlar diagonali 200* (kengligi 406 sm, balandligi 305 sm) o’lchamdagi tasvirni ko’rsatishi mumkin. 1200-2500 yorqinlikka ega bo’lgani diagonali bo’yicha 300*(kengligi 600 sm, balandligi 457 sm), eng yorkin proektorlar 2600 ANSI-lyumen va yuqorilari diagonali 400” gacha tasvirni ko’rsatiladi (kengligi 812 sm, balandligi 610 sm). birlashtirilgan proektorlar yorqinligi 5200 ANSI-lyumenni tashkil etganda esa tasvirning maksimal o’lchami 600” dyuym yoki 15 metrdan ko’proqni tashkil etadi! Proektorlardan ekrangacha bo’lgan masofa odatda eng kichigi 1,4 mert tasvir ulchami diagonal bo’yicha 30-40” dan oshmaydi, maksimal masofa esa 15 metrgacha bo’ladi. Ekrangacha bo’lgan masofa kattabula olmaydigan hollarda qo’shimcha qisqa fokusli ob`ektiv 200t qo’llaniladi (misol uchun muzokaralar xonasida), bu proektsiya o’lchamini kattalashtirishga imkon beradi. Аgarda ekranga masofa 15 metrdan katta bo’lsa qo’shimcha uzun fokusli ob`ektiv 200t qo’llaniladi (masalan katta konferents zali), bu tasvirni ekranda kattalashtiradi. Videoproektorning ikkinchi muhim ko’rsatkichi uning tasvir zichligi hisoblanadi. Bu ko’rsatkich bo’yicha hamma proektorlar SVGA, XGA UXGA –proektorlarga tasvir zichligi mos ravishda 800×600, 1024×768, 1280×24 buladi. Аlbatta tushunarli tasvirni yuzaga keltirishda qanchalik ko’p piksellar ishtirok etsa tasvir shunchalik tabiiy bo’lib chiqadi. Bundan tashkari tasvir maksimal o’lchamda bo’lganida piksel1x1,5 sm ga etishi mumkin bo’ladi. Аynan ana shuning uchun agarda ekranga juda yaqin borilsa tasvirni «pikselizatsiyalashishini» ko’rish mumkin. Ekrandagi tasvir alohida piksellarni ko’ra olish chegarasi ekran kengligiga 1,5 barobar masofada bo’ladi deb hisoblanadi. Masalan ekranning kengligi 2 metr bo’lsa tomoshabinlar ekrandan uch metrdan yaqin masofadan ko’rish tavsiya etilmaydi. Bugungi kunda LCD proektorlarida 0,7-0,9 va 1,3 dyuymli LCD panellardan foydalaniladi. XGA matritsalarida piksellar o’lchamlari 18×13 mkmgacha kichiklashtirilgan. Аna shunday kichik bo’lishiga qaramay pikselning tinik bo’lmagan qismlarini hisobga olib uning foydali yuzasi katta ahamiyatga ega, ya`ni o’tayotgan yorug’lik oqimini modulyatsiya qilishda haqiqatdan ishtirok etayotgan qismi ahamiyatlidir. Piksellar samaradorligini oshirish mikrolinzali rastlardan foydalanish bilan hal etilmoqda, u o’tayotgan yorug’lik oqimini har bir piksellar markazida shunday fokuslashtiriladiki, yorug’lik oqimi tinik bo’lmagan chetlab o’tadi va 40% dan ko’proqqa etadi. Ba`zi bir mashhur ishlab chiqaruvchilar bugungi kunda mikrolinzali rastlari texnologiyasidan xatto proektorlarning kichik modelidan boshlab foydalanmoqdalar (misol uchun Sanyo). Proektor uchun kontrastlik ko’rsatkichi ok va ko’ra maydonlarni namoyish etganda yoritilganlik nisbatlari ham muhim hisoblanadi. Ko’pchilik ishlab chiqaruvchilar bu ko’rsatkichni 400:1 dan to 800:1 va xatto yuqoriroq deb berilgan. Аslida bu ko’rsatkich juda va juda sub`ektivdir. Ma`lumotlarni vositalari laboratoriyasida o’tkazilgan test sinovlari (Moskva, RS Magazine RE # jurnalida 2002/12 e`lon kilingan) shuni ko’rsatadiki zavod qurilmalarida ulchangan kontrastlik ozmi – ko’pmi (yoki xatto yuqorirok) ishlab chiqaruvchilar ko’rsatganiga mos keladi. Аmmo o’rnatilgan kulrang klin bilan o’lchangan kontrastlik (aynan ana shu ko’rsatkich qabul qilish chuqurligiga va tasvir ranglari tinikligiga ta`sir ko’rsatadi, chunki bu test klinning butun kulrang gradientini aks ettirilishini ta`minlaydi) berilgan ko’rsatkichning yomon tomonga yarmigacha fark qilishini mumkin (ba`zi bir proektorlarda bundan ham ko’p. Shu bilan birgashunday modellar ham borki ana shu testdan o’tkazilganda kontrastlik ishlab chiqaruvchi ko’rsatgandan ham yuqori bo’ladi). Ishlab chiqaruvchi yozganidan va haqiqiy yoruglik oqimi bilan o’lchangan yorqinlik bo’yicha ham fark bor. Ko’pchilik ishlab chiqaruvchilar ko’rsatgan va o’lchangan yorug’lik oqimidagi fark 15% dan 20%gacha, ba`zilarida esa deyarli 50% gacha kamroq chiqadi, ya`ni 1000 ANSI-lyumen deb kursatilgan yorqinlikka ega proektorni sotib olsangiz u haqiqatda 850 va xatto 550 ANSI-lyumen yorqinlikka ega bo’lib chiqadi, dalillar shuni ko’rsatmoqda. Va nixoyat proektorning oxirgi muhim ko’rsatkichi – ogirligi va hajmi. LCD proektorlarining ogirligi 2,5 kgdan (hajmi 298x84x215 mm) to 17 kg gacha (hajmi 439x277x604mm) oraliqda bo’ladi. O’rtacha proektorning o’rtacha og’irligi esa 3 kgdan 5 kg gacha bo’ladi va uni bemalol notbuk sumkasiga joylashtirish mumkin (xatto shnurlari bilan birga). 3 kggacha bulgan portativ proektorni noutbuk bilan bir sumkada olib yurish juda kulay, uch oyog’li (olib yuriladigan) qo’chma ekran bor bo’lsa hech bir alohida tayyorgarliksiz, deyarli har bir joyda taksimot o’tkazishni yoki lektsiya tashkil etishga imkon beradi. Аncha kattaroq proektorlardan odatda shipga mahkamlangan moslamalarga o’rnatib statsionar foydalaniladi. Proektorni zal o’rtasiga o’rnatilishi mumkin bo’lmaganda (fokus masofasi 15 metrni yoki maxsus ob`ektiv bilan bir oz ko’proqni tashkil etadi) hamda shipga o’rnatib bo’lmasa (masalan yozgi maydonlarda) proektorni maxsus yorug’lik o’tkazuvchi ekranning orqa tomoniga qo’yish mumkin. Tasvirlarni ana shunday hamma o’zgartirish turlarini proektorning qo’shimcha imkoniyatlari bajarishga (asosan raqamli manbalar bilan) imkon beradi.