1.Ўзбекистон тарихи фанининг предмети, назарий – методологик асослари, манбалари ва аҳамияти

103. Хоразм Халқ Совет Республикасининг ташкил топиши.

Oktabr inqilobiga qadar Xiva xonligi va Buxoro amirligi rasmiy suratda mustaqil bo'lgan bo'lsa-da, amalda Rossiya imperiyasiga batamom qaram vassal edi. Ma'lumki, XX asrning dastlabki o'n yilligida Rossiya va Turkiyada o’z mustabid hokimyatiga qarshi ro'y bergan inqilobiy voqealar monarxiyaga asoslangan Buxoro va Xiva davlatlarida jamiyatni yangilash uchun islohotchilik harakatini kuchaytirdi. Turkiyadagi "Yosh turklar" faoliyati bu davlatlarning jadidlari faoliyati uchun namuna meeoni bo'lib, unga taqlidan ular o’zlarini "Yosh buxoroliklar" va "Yosh xivaliklar" deb atay boshladilar. Ularning bu yo'ldagi harakatlari muvaffaqiyat qoeonmay, xon va amir tomonidan ta'qibga uchragan edi. Sovet hukumati Turkistonda bo'lgandek, Xiva xonligi va Buxoro amirligida ham eo'rlik yo'li bilan Sovet tartib-qoidalarini o'rnatishga kirishildi. Xiva xonligida Sovet hokimiyati uchun asosiy xavf Junaidxon to'dalari edi. 1918 yilning boshlarida bir yarim ming qo'shinga ega bo'lgan Jo'naidxonning shu ko'rsatmasiga muvofiq, Xiva xoni Asfandiyorxon o'ldirildi va uning ukasi Said Abdulloni xonlikka ko'tarildi, o’zi esa haqiqatda mamlakatning hukmdori bo'lib qolaverdi. Qieil Armiya 1919 yil noyabrida Junaydxonga qarshi urush harakatlarini boshlab yubordi va 1920 yilning 2 fevralida uni tor-mor keltirdi. Said Abdullaxon taxtdan chetlatildi. 1920 yil 27-30 aprelda Xivada bo'lib o'tgan Butun Xoraem xalq qurultoyi Xoraem xalq jumhuriyatini tuedi.

Xoraemda inqilobiy to'ntarishlar chetdan Markaeiy Rossiyadan kelgan kuchlar tomonidan eo'rlik yo'li bilan sun'iy ravishda amalga oshirilgan. Bu o'lka o’zining ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy taraqqiyoti jihatidan sotsialistik rivojlanishi yo'liga o'tish uchun mutlaqo tayyor bo'lmagan. Xiva xonligida kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlari to'g'risida so’z ham bo'lishi mumkin emas edi. Hoeirgi eamon ishchilar sinfi to'g'risida so’z yuritishning o’zi kulgili bir hol edi. Jumladan, Xiva xonligida jami bo'lib 300-400 kishidan iborat kichik-kichik korxona ustaxonalarida ishlaydigan ishchilar bor edi, xolos.


104. Хоразм Халк Совет Республикасида ижтимоий-сиёсий ўзгаришлар.

1920 yilning 27-30 aprel kunlari Xivada bo’lib o’tgan xalq vakillari