1variant O’zbekiston Respublikasi byudjet tizimi tuzilishi modellari

10.G’aznachilik sharoitida budjet tasnifidan foydalanish, undagi o’zgarishlarning mazmuni va ahamiyat
Byudjet tasnifi – qaror qabul qilish tizimining muhim vositasi bo‘lganligi sababli, unda davlatning asosiy funksiyalaridan kelib chiqadigan davlat faoliyatining maqsadli yo‘nalishlari aniq ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak. Bu vazifani davlatning asosiy funksiyalarini amalga oshirish bilan bog‘liq xarajatlarning funksional tarkibi yechadi. Umumlashgan holda bu funksiyalar barcha mamlakatlar uchun o‘zgarmas va xarakterli bo‘lib, ular qatoriga quyidagilar kiradi:  davlat boshqaruvi;  ichki va tashqi havfsizlikni ta’minlash;  xalqaro faoliyat;  ilmiy-texnika taraqqiyotiga ko‘maklashuv;  ijtimoiy rivojlanish.
O‘zbekiston Respublikasi davlat byudjeti mablag‘lar manbalari va byudjet darajalari tasnifi Davlat byudjetining g‘azna ijrosiga o‘tilishi munosabati bilan kiritilgan bo‘lib, o‘zi bilan mablag‘lar manbalari (Davlat byudjeti, Davlat maqsadli jamg‘armalari mablag‘lari, boshqa byudjetdan tashqari Davlatning jamg‘armalari, grantlar, kreditlar)ni O‘zbekistonning ma’muriy-hududiy tuzilmalari darajalari bo‘yicha guruhlanishini namoyon etadi va davlat byudjeti xarajatlarini ularni tashkil topish joy (hudud, tuman, shahar)lariga daxl etishga imkon beradi. Davlat byudjetning barcha xarajatlari har bir byudjet oluvchi uchun o‘zining qat’iy yo‘nalishiga ega. Bu yo‘nalish byudjet tasnifi kodlariga ega: bob, bo‘lim, bo‘linma, maqsadli bo‘linma, xarajat turi. Shundan kelib chiqqan holda, har bir byudjet oluvchiga bir necha shaxsiy hisobraqam ochiladi. Har bir hisob raqam bo‘yicha iqtisodiy tasnifga asosan bir necha yo‘nalish beriladi. G‘aznachilikda ijroning samaradorligi uchun axborot tizimi asosida byudjet tasnifidan ham foydalaniladi. Iqtisodiyotni tubdan isloh qilish iqtisodiyotni rivojlanishiga alohida ta’sir ko‘rsatuvchi byudjet tasnifi tizimni batafsil mukammallashtirishni talab qiladi. O‘zbekiston Respublikasining yangi byudjet tasnifini shakllantirishda jahon tajribasidan va amaldagi xalqaro andozalardan foydalanish masalasi muhim hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasining byudjet tasnifi tarkibiga dasturiy tasnifni kiritish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Dastur doirasidagi har bir tadbirga xarajatlar alohida ko‘rsatiladi. Bevosita byudjetda baholash mezonlarining mohiyati ochiladi. Byudjet tasnifi shu dastur doirasida moliyalashtirilayotgan ob’ekt yoki xizmatning holatini va dastur yakunlanganda erishilishi rejalashtirilayotgan holatni aks ettiradi