|
Bemorlarni reanimatsiya va intensiv terapiya bo‘limida davolashga ko‘rsatmalar:
–– koma holatlari; –– shok holatlari;
–– o‘tkir nafas yetishmovchiligi;
–– o‘tkir yurak-tomir yetishmovchiligi; –– o‘tkir buyrak yetishmovchiligi;
–– talvasa;
–– og‘ir zaharlanishlar; –– tarqalgan peritonit;
–– katta operatsiyalar va operatsiyadan keyingi davrning og‘ir kechishi;
–– klinik o‘limdan chiqqan holat; –– qonning ivish jarayoni buzilishi;
–– og‘ir kuyish, sovuq urush va nurlanish holatlari.
Reanimatologiyaning rivojlanish tarixi
Anesteziologiya va reanimatsiyaning rivojlanishini bir necha davrga bo‘lish mumkin:
Birinchi davr – eramizdan oldingi va keyingi yillarni o‘z ichiga olib, tibbiyotda og‘riqsizlantirish usullari qo‘llanilgan.
Ikkinchi davr – 1842–1947-yillarni o‘z ichiga oladi. Bu davrda hayotning tugashi va organizmning so‘ngan funksiyalarini hayotga qaytarish bilan bog‘liq bo‘lgan nazariy bilimlar shakllangan.
Uchinchi davr – ilmiy-amaliy ishlar bilan shug‘ullanish davri. Bu davrda organizmni faqat og‘riqsizlantirish emas, har qanday jarohat va og‘riq natijasida sodir bo‘ladigan asoratlardan, noxush holatlardan saqlash ishlari olib borilgan. Ana shu davrdan boshlab, narkoz va mahalliy og‘riqsizlantirish to‘g‘risida yetarli tajribaga ega bo‘lingan.
1966-yildan boshlab, ilmiy asosda rivojlanib, tabobat sohasida keng qo‘llanila boshlandi. Shahar va viloyat markazlarida ilmiy tekshirish institutlari, bo‘lim va laboratoriyalar ochila boshlandi. 1970-yillarga kelib esa anesteziologiya va reanimatsiya xizmati birlashib, keng va ko‘p qismga ega bo‘lgan kasalxonalarda anesteziologiya va reanimatsiya bo‘limlari ochildi.
O‘zbekistonda anesteziologiya -reanimatologiya xizmatining tashkil etilishi va rivojlanishi
Respublikamizda anesteziologiya-reanimatologiya xizmati 1966-yildan boshlab rivojlana boshladi, ya’ni shifokorlar mala kasini oshirish oliygohida anesteziolog-reanimatologlar tayyorlash kursi ochildi. Keyinchalik oliygohga qarashli birinchi shahar klinikasida anesteziologiya-reanimatologiya kafedrasi tashkil etildi (1970). Unga professor A.S. Zarzar boshchilik qilib, kafedra yosh mutaxassislarni aspirantura va klinik ordinaturaga qabul qila boshladi. Hozirgi vaqtda respublikamizning klinika va kafed ralarida shu soha bo‘yicha 40 dan ortiq professor, 8 ta tibbiyot fani doktorlari, 60 ga yaqin fan nomzodlari xizmat qilib kelmoqdalar.
Anesteziologiya-reanimatologiya xizmati uch bosqichda boshqariladi:
–– O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligidagi bosh mutaxassis bosh anesteziolog-reanimatolog;
–– viloyatlardagi bosh mutaxassis; –– tumanlardagi bosh mutaxassislar.
Respublikamizning hamma viloyatlarida, tuman kasalxona larida va tez tibbiy yordam markazlarida anesteziologiya-reanimatologiya bo‘limlari mavjud, ayrim kasalxonalarda esa mutaxassisliklar bo‘yicha anesteziologiya-reanimatologiya bo‘-limlari tashkil etilgan (masalan, tug‘ruqxona va bolalar kasalxo nalarida, kardiologiya bo‘limlarida va h.k.).
Anesteziologiya xizmati faqat og‘riqsizlantirish bilan shu g‘ullanadi. Bemorni operatsiyaga tayyorlash, anesteziya tu rini aniqlash, operatsiya va boshqa tekshirish muolajalarida organizm ishini sun’iy boshqarish, organizmni operatsiya davomidagi shikastlar, ruhiy toliqishlardan asrash, operatsiya tugagandan so‘ng bemorni reanimatsiya xizmatiga (albatta bemor uyg‘ongandan so‘ng) topshirib, narkoz kartasiga yozib imzo qo‘yish bilan chegaralanadi. Bundan keyingi jarayonlar reanimatolog javobgarligiga o‘tadi. Ko‘pchilik viloyat va tuman markaziy kasalxonalarida qo‘shma reanimatsiya-anesteziologiya va jadal davolash bo‘limlari mavjud bo‘lib, u yerlarda hozirgi davolash usullari qo‘llaniladi. Katta klinik kasalxona va ilmiy tekshirish institutlarida bu xizmatlar alohida ko‘rinishda yoki har sohaning o‘z reanimatsiyasi, masalan, neyroreanimatsiya, kardioreanimatsiya, toksikologik reanimatsiya, operatsiyadan keyingi reanimatsiya, bolalar reanimatsiyasi, tug‘ruqxonalar reanimatsiyasi va hokazolar bo‘lishi mumkin.
Respublikamizda reanimatsiya-intensiv davolashda har 10000 aholiga 10,7 ta kasal o‘rni to‘g‘ri keladi.
Respublikamizda 1992-yil 18-avgustda Sog‘liqni saqlash vazirligining 445-sonli «O‘zbekiston Respublikasi xalqiga anes teziologiya-reanimatsiya xizmatini kelajakda takomillashtirish va yaxshilash choralari to‘g‘risida» qabul qilgan qaroriga muvofiq, shu soha xizmati takomillashtirib borilmoqda. Bu ikkala sohaning rivojlanishi, ko‘rsatiladigan xizmatlar yoki boshqa o‘xshashliklarini hisobga olib, anesteziologiya va reanimatsiya emas, balki aneste ziologiya-reanimatologiya xizmati deb, bu soha shifokorlarini esa anesteziolog-reanimatologlar deb atashga kelishildi.
1999-yilda Respublika anesteziolog-reanimatologlarining bi rinchi syezdi bo‘lib o‘tdi, Respublika anesteziolog va reanima tologlari assotsiatsiyasi tashkil etildi. Bu tashkilot Yevropa va Jahon anesteziolog-reanimatologlar tashkilotiga kiritildi. O‘zbekis-tonda anesteziolog-reanimatologlar tayyorlash va o‘qitish bo‘yicha Yevropa regional fondining ochilishi respublikamizda aneste ziologiya-reanimatologiya xizmati rivojlanishiga turtki bo‘ldi.
2003–2010-yillarda respublikamizga 250 dan ortiq narkoz, sun’iy nafas berish apparatlari va boshqa diagnostik davolash asbob-uskunalari keltirildi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
