№1–маъруза

Биологик фавқулодда ҳолатлар. Юқумли касалликлар натижасида одамлар ҳалок бўлишига ва ҳайвонларни қирилишига сабаб бўлган ҳолатлар биологик фавқулодда ҳолатлар ҳисобланади. Уларга одамларда учрайдиган сил, дифтерия, дизентерия, ўпка касаллиги ва бошқалар, ҳайвонларда учрайдиган оқсин, кўтириш ва бошқа касалликлар киради. Агар маълум бир юқумли касаллик маълум бир ҳудудда эпидемия ҳарактерини олса ушбу ҳудудда фавқулодда вазият эълон қилинади. Биологик фавқулодда ҳолатларни юзага келишига биологик қуроллардан фойдаланиш, табиий кўнгилсиз ҳодисалар натижасида юз берган санитарияга зид ҳолатлар сабаб бўлишлари мумкин. Юқумли касалликларни қўзғовчиларининг организмга киришини бир неча йўллари мавжуд. Улар организмга нафас олишда ҳаво, овқатланиш ва сув ичиш, оғиздан сўлак, кўз ёш, бурун суюқлиги, терини шикастланган жойи орқали, касалланган қон сўрувчи ҳашоратларни чақиши орқали юқиши мумкин. Юқумли касаллик юқтирилгандан кейин бир неча соат ва бир неча кундан сўнг унинг белгилари кўзга ташланади. Юқумли касалликларни энг кенг тарқалган белгилари, иссиқлик, тана ҳароратини ошиши ҳисобланади. Бунда бош оғриши, мускул ва буғинларда оғриқ пайдо бўлиши, умумий кучсизлик, синиқлик, баъзан қайт қилиш, ич кетиш, уйқуни бузилиши, иштаҳани ёмонлашиши кузатилади.
Организмга узатилиши ва уларга қарши кураш бўйича инфекциялар тўрт гуруҳга бўлинади:

1. 
   нафас олиш йўллари инфекциялари;
   
2. 
   ичаклар инфекциялари;
   
3. 
   қон инфекциялари;
   
4. 
   ташқи тери инфекциялари.
   

Таянч иборалар
Фавқулодда вазият, яширин хавф, патенциал хавф, табиий офат, техноген, антропоген, локал, регионал, глобал, ҳалокат, эпидемия, иницировка, кульминацион, суниш, компонент, метеорологик, оқим.


Назорат саволлари
1. Фввқўлодда ҳолат нима?
2. Фавқулодда ҳолатлар қандай кўринишларга бўлинади?
3. Табиий фавқулодда ҳолатларга мисоллар келтиринг?
4. Техноген ҳалокатлар нима?
5. Экологик фавқулодда ҳолат нима?
6. Хавф нима ва улар қандай кўринишларда бўлади?
7. Қандай фавқулодда ҳолатлар регионал бўлади?
8. Глобал фавқулодда ҳолатларни тушунтиринг?
9. Уруш ҳолати қандай фавқулодда ҳолатларни келтириб чиқариши мумкин?
10. Фавқулодда ҳолатлардан ҳимояланишга қаратилган тадбирлар системасига
нималар киради?
11. Фавқулодда ҳолатларни олдиндан билиш нимага асосланган?
12. Сейсмик район деганда нимани тушунасиз?
13. Олдиндан билиш вазифасига нималар киради?
14. Ер қимирлаши содир бўлиш эҳтимоли қандай аниқланиши мумкин?
15.Денгиз довуллари, бўронлар, сел оқими бўлишларини эҳтимоли нималарга
асосан аниқланади?
16. Фавқулодда ҳолатларни келиб чиқиш босишларини айтинг?
17. Фавқулодда ҳолатларнинг бошланиш (туғилиш) босқичи нима?
18. Фавқулодда ҳолатларни иницировка босқичини қандай тушунасиз?
19. Фавқулодда ҳолатларни кульминацион (авжланиш даври) нима?
20. Фавқулодда ҳолатларни суниш босишини тушунтиринг?
№10-МАЪРУЗА
Мавзу: Фавқулодда вазиятлар бўйича комиссиялар ишларни ташкил қилиш ҳамда Фавқулодда ҳолатларда объектларни турғун ишлашини таъминлаш, хавфсизлик тадбирларини тузиш ва оқибатларини тугатиш (2‑соат)