1–amaliy mashg’ulot mavzu: Ovoz, grafik va matnli axborotlar bilan ishlash Reja: Ovozli, grafik va matnli axborotlarni tasvirlash va kodlash

2. Sanoq sistemalari bilan ishlash
Sanoq sistemasi bu natural sonlarni ifodalash usullari majmuidir. Sanoq sistema-sining ikki turi mavjud: nopozitsion va pozitsion.
Nopozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o’rniga bog’liq bo’lmagan qiymati printsipiga asoslangan. Bunga Rim raqamlari misol bo’la oladi. (Masalan, I, II, XI, XXX va h.k.)
Pozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o’rniga bog’liq qiymati printsipiga asoslangan, ya’ni biror–bir raqam sonlar yozuvidagi o’rniga qarab har xil son qiymatlarga ega bo’ladigan sanoq sistemasidir.
Pozitsion sanoq sistemasiga quyidagilar kiradi:
Ikkilik - 0,1
Sakkizlik – 0,1,2,3,4,5,6,7
O’nlik – 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9
O’n oltilik – 0,1, ... 8,9, A,B,C,D,E,F
Ikkilik sanoq sistemasida 2 ta raqam: 0 va 1 mavjud.
Ikkilik sanoq sistemasida qo’shish va ko’paytirish amali:




Sakkizlik sanoq sistemasida sonlarni yozish uchun hammasi bo’lib sakkizta raqam (0,1,2,3,4,5,6,7 ) dan foydalaniladi, demak maskur sanoq sistemaning asosi 8 ga tengdir. Shuning uchun har qanday amallar mana shu sakkizta raqam orqali amalga oshiriladi.
O’n oltilik sanoq sistemasida o’nlik sanoq sistemasidagi 0 dan 9 gacha bo’lgan raqamli va lotin alifbosining dastlabki oltita bosh harfalari ishlatiladi va bu harflar son o’rnida qo’llaniladi. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A,B,C,D,E,F.
Bunda A=10; B=11; C=12; D=13; E=14; F=15.

Sanoq sistemalarini tashkil etilishi deyarli bir xil. Biror p soni – sanoq sistemasi asosi sifatida qabul qilinib, ixtiyoriy N soni quyidagi ko‘rinishda ifodalanadi:

N =a_n pⁿ + a_n-1 p^n-1+ ... + a₁ p¹ + a₀ p⁰ + a_-1 p^-1 + ... + a_-m p^-m

Ko‘phad ko‘rinishida ifodalangan shu sonni