19-Laboratoriya ishi. Qurilish qorishmalari. Qorishmaning asosiy xossalarini aniqlash

2. Qorishmaning zichligini aniqlash.
Asbob va uskunalar: Tarozi toshlari bilan, laboratoriya titratkichi, qorishmani zichlash uchun diametri 12 mm, uzunligi 300 mm bo‘lgan po‘lat sterjen, sekundomer, belkurak, 1 l li o‘lchov idish, pichoq qorishma namunasi.
Tajribani bajarish tartibi: Qorishmaning zichligini aniqlashda, sinash uchun qorishma tayyorlanadi. 1 l hajmdagi silindrli o‘lchov idish sinashdan oldin obdon quritiladi va torozida tortiladi. Idishni qorishma bilan to‘ldiramiz. Agar qorishmaning siljuvchanlik ko‘rsatkichi 6sm yoki undan kichik bo‘lsa, qorishma solingan idish laboratoriya titratkichida 30 s zichlanadi. Agar siljuvchanligi 6 sm dan ko‘p bo‘lsa, bunday qorishma diametri 12 mm li po‘lat sterjen bilan 25 marta zichlanadi. So‘ng zichlangan qorishma yuzasi tekislanib 2 g aniqlikgacha torozida tortiladi. Natijalar quyidagi formulaga qo‘yilib, qorishma zichligi , g/sm³, hisoblanadi.

bu erda m — qorishma bilan o‘lchov idishning massasi, g;
m₁ — o‘lchov idishning massasi, g.
Qorishmaning zichligi ikki marta o‘tkazilgan sinov natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida hisoblab chiqariladi. Ikkita o‘tkazilgan sinov natijalaring farqi mayda ko‘rsatkichga nisbatan 5 % dan oshmasligi lozim, agar sinov natijalari 5 % dan ko‘p farq qilsa yangi qorishma namuna olinib sinov qaytadan bajariladi.
3. Qorishmaning qatlamlanmaslik xossasini aniqlash.


Asbob-uskunalar: 150x150x150 mm o‘lchamdagi po‘lat kub-qolip, laboratoriya titratma maydonchasi, tarozi, quritish javoni, kataklarining o‘lchami 0,14 mm bo‘lgan elak, diametri 12 mm va uzunligi 300 mm o‘lchamdagi po‘lat sterjen, po‘lat idish(protiven).


Tajribani bajarish tartibi: Qorishma 150x150x150 mm o‘lchamdagi kub-namuna tayyorlashga mo‘ljallangan po‘lat qolipga solinadi va qorishmani zichlanishi uchun laboratoriya titratma maydonchasida 1 minut davomida titratiladi.
Zichlangandan keyin qolipning 7,5 ± 0,5 mm balandligidagi qorishmaning yuqori qatlami ajratib idish(protiven)ga solinadi, pastki qismi boshqa idishga to‘kiladi.
Olingan qorishma namunalari tarozida 2 g aniqlikda tortiladi va nam xolida elash uchun kataklarining o‘lchami 0,14 mm bo‘lgan elakka solinidi. Qorishma tarkibidagi to‘ldiruvchilarni bog‘lovchilardan tozash uchun toza suv solinib yuviladi. Elakdan oqayotgan suv tiniq xolatga kelgandan keyin, qorishma yuvilgan xisoblanadi.
YUvilgan to‘ldirgichlar aloxida toza idishga solinib, quritish javonida 105—110 °S xaroratda turg‘un massagacha quritiladi va tarozida 2 g aniqlikda tarozida tortiladi.
Zichlangan qorishmaning yuqori (past) qismidagi to‘ldiruvchilar miqdori foiz xisobida quyidagi formula orqali aniqlanadi;

bu erda; m₁ —namunaning yuqori (past) qismidan olinib yuvilib quritilgan to‘ldiruvchi massa, g;
m₂ — namunaning yuqori (past) qismimidan olingan qorishmaning masasi, g.
Qorishmaning qatlamlanmaslik ko‘rsatkichi P foiz xisobida quyidagi formula orqali aniqlanadi;



bu erda: V — namunaning yuqori va pastki qismidagi to‘ldiruvchilarning absolyut qiymatdagi farqi, %;
V — namunaning yuqori va pastki qismidagi to‘ldiruvchining umumiy miqdori, %.

Qorishmaning qatlamlanmaslik ko‘rsatkichi ikki marta o‘tkazilgan sinov natijalarining o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida 1 % aniqlikda hisoblab chiqariladi. Ikkita o‘tkazilgan sinov natijalaring farqi mayda ko‘rsatkichga nisbatan 20 % dan oshmasligi lozim, agar sinov natijalari 20 % dan ko‘p farq qilsa yangi qorishma namuna olinib sinov qaytadan bajariladi.