181-guruh talabasi Saparboyeva Adolatbonuning Ogohiyning poetik mahorati fani uchun tayyorlagan taqdimoti

Ogahiyning g’azali “Agar mulku millatga har jihatdan bilag’on, ya’ni ogoh kishilar sarkorlik qilsalar va tayanch bo’lsalar, shohlar bu dunyoning ham, u dunyoning ham obruyiga musharraf bo’lurlar”, degan nasihatnoma bir istak bilan boshlanadi. Ayni paytda shu bayt g’azalning ma’no yo’nalishini belgilab beradi. Ya’ni g’azalxon navbatdagi misralarni o’qimasdanoq, shoir nazarda tutgani ogohlarga zid kimsalar tug’risida gapirmoqchiligini darhol payqaydi. Biroq “mulku millat” “yuki”ni ko’tarishga ojiz bu kimsalar kimlar ekanligini aniq tasavvur eta olmaydi Shoir esa go’yo shuni bilganday asl maqsadga ko’chadi:

• Ogahiyning g’azali “Agar mulku millatga har jihatdan bilag’on, ya’ni ogoh kishilar sarkorlik qilsalar va tayanch bo’lsalar, shohlar bu dunyoning ham, u dunyoning ham obruyiga musharraf bo’lurlar”, degan nasihatnoma bir istak bilan boshlanadi. Ayni paytda shu bayt g’azalning ma’no yo’nalishini belgilab beradi. Ya’ni g’azalxon navbatdagi misralarni o’qimasdanoq, shoir nazarda tutgani ogohlarga zid kimsalar tug’risida gapirmoqchiligini darhol payqaydi. Biroq “mulku millat” “yuki”ni ko’tarishga ojiz bu kimsalar kimlar ekanligini aniq tasavvur eta olmaydi Shoir esa go’yo shuni bilganday asl maqsadga ko’chadi:
• Vah nechuk mahkam bo’lur ul shohg’a davlat qasrikim,
• Bo’lmasa arkoni oning ko’hna davlatxohlar…
• Shoirning fikricha, “davlat qasri”ning mahkam va mustahkamligi bevosita shoh yonida “ko’hna davlatxohlar”ning faoliyat ko’rsatishiga bog’liq. Ushbu fikr bir jihatdan e’tiroz qo’zg’atishi mumkin: nega endi amal kursilarini doimo “ko’hna davlatxohlar” egallab turishi kerak? Nega yangilanishni qarshilik bilan qarshilash lozim? Keyingi bayt bunday e’tirozli savollarga o’rin qoldirmaydi. Chunonchi, shoir oliy martabali donolarning o’rinlarini himmati past johillar egallab olganidan norozidir:
• Past himmatjohili nav’ davlat o’lmas dastyor,
• Shohga lozimdur necha donoyi oliy johlar.
• “Amalida jahd va g’ayrat ko’rsatmoq, – deydi Imom G’azzoliy, — zohirni botinga, botinni zohirga muvofiqlashtirmoq erur. Tashqi harakat ichida yo’q bir faoliyatga dalolat qilmasligi, ya’ni qilinajak har qanday ish to’la-to’kis xulq va ko’ngildan yuzaga chiqmog’i zarur… Ba’zi odamlar vazminlik va viqor ichida yurishsada, aslida botinlarida viqor va donolikdan asar yo’qdir. Bundaylar ish va amallarida sodiq bo’la olmaslar”.
• Ogahiy zohiri botiniga, botini esa zohiriga mos kelmaydigan kimsalarning davlat dastyori bo’lganliklariga qarshi gapirmoqda. Bu faqat shoirning shaxsiy fikrlari edimi? Yo’q, albatta. Shoir she’rida o’z davridagi xalqparvar va ilg’or tushunchali shaxslarning fikr-qarashlarini umumlashtirgan, desa xato bo’lmaydi.
• Shoh har qancha kuchli, ziyrak va qattiqqo’l bo’lmasin uning atrofini johil, kaltabin, amalparast kimsalar o’rab olsa, saltanatning ustivor qonunlari o’shancha kuchsizlanadi. Baland-baland mansab kursilarini qallob ham, qassob ham, juvozkash ham, attor ham egallashiga keng imkon ochilaveradi. Ogahiy bu achchiq haqiqatga ko’pchilikning diqqatini qaratib deydi: