18-mavzu. Virusologiyada qo‘llaniladigan tadqiqot usullari (6 soat)

Inokulumda ionlarning bo‘lishi
. Inokulumning yuqumliligi undagi ionlar 
va ularning miqdoriga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, fosfatni konsentratsiyasi 0,02 - 
0,1M va рН 7,0 - 8,5 bo‘lishi virus yuqumliligini oshiradi. Yana yuqumlilik virus 
va xo‘jayin o‘simlik va ularni kombinatsiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Ko‘pgina viruslar 
рН ning quyi darajalarida yoki o‘ta yuqori darajalarida ( рН11 va yuqori) faolligini 
yo‘qotadi. 
б) Yuqumlilik ingibitorlari. 
Ba’zan viruslarni sezgir o‘simlikga mexanik 
usulda o‘tkazish o‘ta qiyin bo‘ladi. Bunday hodisa ko‘pgina o‘simlik 
hujayrasidagi "yuqumlilikni ingibitori" bo‘lib xizmat qiladigan ba’zi 
oqsil va polisaxaridlarga bog‘liq bo‘ladi. Bular virus faolligini yo‘qotmaydi, 
ammo qandaydir yo‘l bilan virus yuqishiga ta’sir qiladi. Bunday ingibitorlar qand 
lavlagi, 
Chenopodium 
spp., 
Phytolacca 
spp. Ва 
Dianthus 
spp. o‘simliklaridan 
ajratilgan shiralarda bo‘ladi. Ingibitor ta’sirini yo‘qotish uchun virus 
konsentratsiyasi kattaroq bo‘lsa virusli o‘simlik shirasini suyultirilganda, ingibitor 
ham suyuladi va ta’siri yo‘qoladi. Yoki ingibitor ta’sirini yo‘qotish uchun virusni 
ingibitordan tozalash kerak bo‘ladi, yoki virus yuqumliligini baholash uchun 
ingibitor ta’sir etmaydigan o‘simlik turlari ishlatiladi. Shuning uchun, bodring, 
Chenopodium amaranticolor
, 
Gomphrena globosa 
kabi o‘simliklarga ingibitorlar 
ta’sir etmaydi. Shuningdek beda mozaikasi virusini 
Ch.amaranticolor 
дан 
Nicotiana 
spp. га mexanik inokulyatsiya yordamida o‘tkazish qiyin, chunki 
Ch. 

---

amaranticolor 
ингибиторга эга. Lekin uni avval 
Gomphrena globosa 
ga va 
so‘ngra 
G. globosa 
дан 
Nicotiana 
spp. ga o‘tkazish yaxshi natija beradi.