18-мавзу: Қадимги Ҳиндистонда архив ишининг илк кўринишлари. Император архивлари. Қадимги Ҳиндистон архивидаги дипломатик ёзишмалар

ХIХ асрнинг ўрталарида ва иккинчи ярмида ҳинд адабиётининг ёдгорликлари асосан ведаларни таржима қилиш ва чоп қилиш юзасидан муҳим ишлар қилинди. Жумладан, Шарқнинг муқаддас китоблари 50 томли (Оксфорд университетида Макс Мюллер асос солган) серия, кўп томли санскрит луғатлари пайдо бўлди. Инглиз шарқшуноси Роберт Цезарь Чейлдерс (1838-1876) биринчи бўлиб инглиз-пали луғатини тузди. ХIХ асрнинг охирида Томас Уильям Рис-Девидс пали тилидаги матнларини ўрганиш ва лотин графикасида чоп этиш жамиятини ташкил этди.

ХIХ асрнинг 70-йиллари ва ХХ асрнинг бошларида Ҳиндистонда археологик қазишлар бошланди. Асримизнинг 20-30 йилларида жанубий Осиёнинг энг қадимги ҳинд цивилизацияси очилди. ХХ аср бошларида ҳиндшуносликнинг умумий концепциясида евроцентризм анъанаси кучли эди. Қадимги ҳинд жамияти турғун, мустақил тараққиётга қобилиятсиз, ҳинд давлати теократик ва деспотик, тафаккур чалғитилган ва фақат диний деб талқин қилинди. Ҳиндистонга македониялик Искандарнинг юришини сиёсий аҳамияти бурттириб кўрсатилди. Хинд маданиятининг мухим ютуқлари (эпик асарлар, поэзия, театр) юнонлардан ўзлаштирилган деб кўрсатилди.

ХIХ асрнинг 70-йиллари ва ХХ асрнинг бошларида Ҳиндистонда археологик қазишлар бошланди. Асримизнинг 20-30 йилларида жанубий Осиёнинг энг қадимги ҳинд цивилизацияси очилди. ХХ аср бошларида ҳиндшуносликнинг умумий концепциясида евроцентризм анъанаси кучли эди. Қадимги ҳинд жамияти турғун, мустақил тараққиётга қобилиятсиз, ҳинд давлати теократик ва деспотик, тафаккур чалғитилган ва фақат диний деб талқин қилинди. Ҳиндистонга македониялик Искандарнинг юришини сиёсий аҳамияти бурттириб кўрсатилди. Хинд маданиятининг мухим ютуқлари (эпик асарлар, поэзия, театр) юнонлардан ўзлаштирилган деб кўрсатилди.

Фақат ХХ асрнинг биринчи ярмида ҳинд миллий тарихнавислигининг жуда катта тадқиқотлари бундай қарашларнинг асоссизлигини кўрсатди. Ҳинд миллий тарихнавислиги манбаларда кўп холларда етарлича танқидий таҳлил этилмайди. Қадимги тарих маълум даражада модернизация қилинди. Қадимги ҳинд адабиётининг машҳур ёдгорлиги «Ригведа»нинг минглаб мадҳиялари ва сўнгги веда адабиётлари орийларнинг диний эътиқодлари тўғрисида бой маълумот беради.