18-amaliy mashg‘ulot avtomobil transportida yo‘lovchilarni tashishni tashkil etishni o‘rganish

---

18-AMALIY MASHG‘ULOT 
AVTOMOBIL TRANSPORTIDA YO‘LOVCHILARNI TASHISHNI 
TASHKIL ETISHNI O‘RGANISH
1. Avtomobil transportida yo‘lovchilarni tashish turlari va ularni tashkil etish. 
2. Yo‘lovchilarni shaharlarda, shahar atrofida, shaharlararo va xalqaro 
yo‘nalishlarda tashish. Yo‘lovchilarni tashuvchi transport vositalari va 
haydovchilarga qo‘yiladigan talablar. 
3. Yo‘lovchilar oqimi va uni kuzatish usullari. 
4. Haydovchilar va boshqa xodimlar mehnatini tashkil etish. 
5. Avtomobil transportida yo‘lovchilarni va bagajni tashish qoidalari. 
1. Avtomobil transportida yo‘lovchilarni tashish turlari va ularni tashkil etish 
Shahar aholisiga ish joylariga, yashash joylariga, dam olish va boshqa maishiy 
talablarini qondirish joylariga qisqa vaqtlarda etib borishlari uchun transport 
vositalari talab etiladi.Tashishga bo‘lgan talab shahar hududining o‘lchamiga, 
aholining moddiy ta’minlanganligi va madaniyat darajasiga ko‘p jihatdan 
bog‘liqdir. SHahar transportining eng ko‘p tarqalgan turlariga tramvay, avtobus, 
trolleybus, yengil taksi avtomobili va metropoliten kiradi. 
Ushbu yo‘lovchilarni tashishga mo‘ljallangan transport vositalari quyidagi 
belgilariga qarab guruhlarga bo‘linadi: 
Vazifasiga ko‘ra – umumfoydalanishdagi, yakka tartibdagi foydalanishdagi va 
korxonalarga tegishli. Umumfoydalanish transport vositalariga: tramvay, trolleybus, 
avtobus, metropoliten, yengil avtomobil-taksi, ikkinchisiga shaxsiy foydalanuvdagi 
yengil avtomobillar, mototsiklllar, velosiped va mopedlar, uchinchisiga esa korxona 
va tashkilotlarga qarashli avtobus va yengil avtomobillar kiradi. 
Foydalanish tavsifiga ko‘ra – oldindan ma’lum yo‘nalishlarda tashishlarni 
amalga oshiruvchi va yo‘lovchilar tomonidan belgilangan yo‘nalishlarda 
harakatlanuvchi (turistik, buyurtmali) hamda yengil avtomobil-taksilarga bo‘linadi. 
Tashish turiga ko‘ra – shahar ichida, shahar atrofida, mahalliy, shaharlararo, 
xalqaro va turistik. 
SHahar ichida ishlovchi avtobuslar ma’lum yo‘nalishlarda yo‘lovchilarni 
tashishga mo‘ljallangan bo‘ladi. 
SHahar atrofi yo‘nalishlarida ishlovchi avtobuslar yo‘lovchilarni shahardan 
shahar atrofiga tashishga mo‘ljallangan. 
Mahalliy yo‘nalishlardagi tashishlar tumanlar markazlari, jamoa xo‘jaliklari, 
aholi yashash joylarini birlashtirishga mo‘ljallangan. 
SHaharalararo tashishlarga shahar va posyolka chegarasidan 50 km dan ortiq 
masofaga tashishlar kiradi.
Xalqaro avtomobil transporti bilan yo‘lovchilarni tashishda davlatlararo 
chegaralar kesib o‘tiladi. 
Yo‘lovchilarni muntazam (yo‘nalishli) tashish yo‘nalishlari mulkchilik 
shakllaridan qatiy nazar tashuvchilar o‘rtasida tender asosida joylashtiriladi. 

---

Yo‘lovchilarni muntazam (yo‘nalishli) tashish yo‘nalishlarida ishlash 
huquqiga yo‘lovchilar tashishni tashkil etish bo‘yicha xududiy komissiya yoxud 
boshqa vakolatli organ bilan tender kontrakta tuzgan tashuvchi ega bo‘ladi. 
Avtobus haydovchisi nazorat punktlarida (avtovokzallar, avtostansilar, 
nozimlik punktlari), harakat jadvalida nazarda tutilgan xollarda, chipta-hisobga olish 
varaqasida kelgan va jo‘nab ketgan vaqti to‘g‘risida belgi qo‘ydirishi kerak. 
Avtobusda harakat xavfsizligiga xavf tug‘diruvchi nosozliklar paydo 
bo‘lganda, shuningdek haydovchi o‘zini yomon his etganda avtobus harakati darhol 
to‘xtatilishi kerak. Bu hakda eng yaqin avtovokzal (avtostansiya) nozimiga yohud 
avtobus yoki haydovchini almashtirishi, tashishning bajarilishini ta’minlash 
choralarini ko‘rishi majburiy bo‘lgan tashuvchiga xabar qilinadi. 
Muntazam xalqaro avtobus yo‘nalishi xujjatlari yo‘nalish hududlari orqali 
o‘tadigan davlat vakolatli organlarida hamda tashuvchilarda bir nusxadan saqlash 
uchun etarli bo‘lgan nushalarda tuziladi. 
Yo‘nalish xujjatlari zaruriyatga ko‘ra, yo‘lovchi oqimlarini o‘rganish asosida, 
harakat sxemasi va avtobuslarning texnik tavsifi o‘zgarganda qayta ko‘rib chiqiladi 
va tasdiqlanadi.