17-Mavzu: Stabilizatorlar. Reja: Stabilizator haqida umumiy tushuncha

17.4-rasm. Baretterni volt-amper xarakteristikasi. 
 
Aktiv nochiziqli qarshilikli bo‘lgan yarimo‘tkazgichli termorezistorlar asosan kuchlanish 
stabilizatorlari tuzishda ishlatiladi. 
Stabillovolt – biqsima razryadli lampa xisoblanib katta o‘lchamli sovuq elektroddan 
iborat. Yarim o‘tkazgichli diod – stabilizatorlar germaniyli yoki kremniyli diod demakdir. 
Stabilovolt va diod – stabilizatorlarni ulanishlari, 38-rasm a) volt-amper xarakteristikalari b) da 
keltirilgan. 
I 
a)
b) 
U 
17.5-rasm. Stabilovolt va diod-stabilizatorni sxemasi a) va volt - amper xarakteristikasi b). 
Chiqish kuchlanishini stabilizatsiyasi kirish kuchlanishi U
k 
va yuklama qarshiligi R
n 
o‘zgarganda sodir bo‘ladi. Chiqish kuchlanishini xar qanday ortishi I
t 
tokini ko‘payishiga olib 
keladi, lekin kirish kuchlanishini ortishi R
d 
qo‘shimcha qarshilikda so‘nadi, ya’ni 

U
k
=R
d
+

I
t 
stabillash darajasi 0,1%dan ortmaydi. Parametrik o‘zgarmas tok stabilizatorida stabillovchi 
zveno bo‘lib nochiziqli element – stabilitron xisoblanadi. Oddiy parametrik kuchlanish 
stabilizatori kremniyli stabilitron asosida tuziladi (39-rasm.a), uni volt-amper tasifi (8.6-rasm.b) 
da ko‘rsatilgan. 
I
kir
R
b
I
chik
U
st
A 
U
b
U
k
U
ch
U
nom
VD I
st min
I
nom
I
st max 
I

a) b)
17.6-rasm. Stabilizator sxemasi a) va uni volt-amper xarakteristikasi b). 

---

3 
 
17.4. Kompensatsion stabilizatorlar. 
Bu stabilizatorda, lampalar va yarim o‘tkazgichlar asosida tuziladi (40-rasm).