17 мавзу Қўшимча маърузалар (мустақил тайёрланишда ёрдам учун)

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• КАРАМ НИҲОЛ КАСАЛЛИКЛАРИ
• Қўзғатувчиларнинг белгилари
• Plendomus lingam қўзғатган касалликни илмий адабиётда, замбуруғнинг синонимик номи асосида, “фомоз” деб аташади. Пикнидалар зарарланган тўқималарда гуруҳ-гуруҳ бўлиб ривожланади ва бир-бири билан бирикиб, қорақўтирга ўхшаш структураларни пайдо қилади. Конидиофоралар цилиндр шаклли, рангсиз, узунлиги 8 мкм. Конидия (пикноспора) лар 1 ҳужайрали, узунчоқ-цилиндр, эллипсоид ёки деярли тухум шаклли, баъзан бироз эгилган, ўлчами 3,5-6х0,8-2 (3) мкм, ичида 2 та ёғ томчиси мавжуд.
• Rhizoctonia solani нинг белгилари “Картошка касалликлари” маърузасида келтирилган.
• Ниҳол касалликлари дунёнинг барча минтақаларида, айниқса иссиқхоналарда кенг тарқалган. Ўзбекистон ва қўшни давлатларда бу замбуруғлар (асосан R. solani ва P. lingam) туфайли кўчатларнинг 50 фоизи ва ундан ҳам кўпроғи чириб кетиши кузатилади.
• Қўзғатувчиларнинг кўпчилиги карамдан ташқари помидор, сабзи, бодринг, лавлаги ва бошқа экинларни ҳам зарарлайди. Касалликка карамнинг айниқса янги униб чиққан уруғпалла ва ёш ниҳоллари чидамсиз. Зарарланган ниҳоллар сарғаяди, сўлғин бўлиб қолади, поянинг пастки қисми ва илдиз бўғзи қораяди, ингичкалашади, буришади ва чирийди (22 расм). Ниҳоллар заифлашади, йиқилганлари бутунлай чирийди, тупроқдан осон суғурилиб чиқади.

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• 22 расм. Карам ниҳолининг илдиз бўғзи чириши (қўзғатувчилар бир неча тупроқ замбуруғлари турлари).

Қишлоқ хўжалик фитопатологияси Сабзавот экинларининг касалликлари

• КАРАМ НИҲОЛ КАСАЛЛИКЛАРИ
• Ризоктониоз карамни бутун ўсув даврида зарарлайди. Зарарланган кўчат далага кўчириб экилгандан сўнг, унинг пастки қисмлари доғлар билан қопланади ва чирийди. Далада намлик мавжуд бўлганида ҳамда омборхоналарда замбуруғ карам бошларига тарқалади ва уларни чиритади (23 расм).
• Фомоз билан зарарланган уруғпалла ва ёш ниҳолларнинг баргларида қўнғир доғ ва пикнидалар, илдизларида эса кулранг доғлар (24 расм) ва пикнидалар пайдо бўлади. Зарарланган, аммо фомознинг ташқи белгилари бўлмаган карам бошларининг баргларида омборхонада қуруқ, қора доғлар пайдо бўлади, барглар шилимшиқланади, карам ўзагида доғлар, қуруқ чириш ва каваклар пайдо бўлади.