17-mavzu: Muammoli ta’lim metodlarini o’quv jarayoniga tadbiq etish

Muammoli ta'limni muvaffaqiyatli kechish shartlari quyidagilardan iborat:

1. 
   O‘quv materialini muammolashtirish.
   
2. 
   O‘quvchi-talabaning faolligini tashkil etish.
   
3. 
   O‘qitishning o‘quvchi-talaba hayoti, turmush tarzi, mehnati o‘yin bilan aloqasi.
   

Muammoli vaziyatlarni yaratish usullari:
1.O‘qituvchio‘quvchi-talabalarni ziddiyat holatiga keltiradi va o‘zlaricha yechimini topishni taklif qiladi. 2. Amaliy faoliyatdagi ziddiyatlar to‘qnashuvini vujudga keltiradi.
3. Bir savolning o‘ziga har xil fikrlarni bildiradi. 4. Hodisani har xil pozitsiyadan ko‘rib chiqishni taklif qiladi.

5. 
   Taqqoslashga, umumlashtirishga, xulosalar chiqarishga undaydi.
   
6. 
   Aniq savollar qo‘yadi, yechimini so‘raydi.
   
7. 
   Muammoli topshiriqlarni qo‘yib, yechimini so‘raydi.
   

Muammoli ta'limning nazariy asoslari shuni ko‘rsatadiki, ta'lim muassasalari oldida turgan bosh maqsad o‘quvchi-talabalarni har tomonlama barkamol avlod bo‘lib rivojlanishini ta'minlashdan iborat. O‘quvchi-talaba shaxsini har tomonlama barkamol rivojlanishini ko‘rsatuvchi asosiy omil uning yukori darajada mustaqil fikrlay olishida namoyon bo‘ladi.
Agar o‘quv jarayoni o‘quvchi-talabalarni mustaqil fikr yurita olishga o‘rgatsa, unday ta'limni rivojlantirishga asoslangan o‘quv-biluv jarayoni deb qabul qilish mumkin.
O‘quvchi-talabalarni mustaqil fikrlashga yo‘naltirilgan maxsus vositalarni qo‘llab, uni fanga qiziqtirish, erkin fikrlashga o‘rgatish, rivojlantirish tizimi yaratib borilsa, buni muammoli ta'lim deyish mumkin.
O‘quvchi-talabalarni faollashtirishda samarali metod, usullarni an'anaviy ta'limni amalga oshirishda didaktik yondashuv asosida olib borilishi deb tushuntiradilar.
O‘quvchi-talabalarning aqliy fikrlashlarini tayyor mavjud bo‘lgan yo‘llar bilan o‘stirish maksadga erishishning oddiy usuli bo‘lib, u ijodkorlikka, izlanuvchanlikka olib kelmaydi.
Muammoli ta'lim jarayonida o‘quvchi-talabalar tahlillar asosida qo‘llash, sintez qilish, umumlashtirish, faktik materialni aniqlashtirish, o‘zi mustaqil yangi axborotni oladi.Boshqacha aytganda, bu bilimni kengaytirish, chuqurlashtirishni ilgarigi olgan, o‘zlashtirgan bilimlari asosida o‘zlashtirish, qo‘llay bilishdan iborat.
Olgan bilimlarini yangicha qo‘llashda o‘qituvchi qo‘llanma, darslikdan tayyor xolda bermaydi, u o‘quvchi-talabalar tomonidan mustaqil izlab topiladi. Mana shu holat izlanuvchanlik, sinchkovlik metodida ishlash ko‘nikmalarini shakllantiradi.