|
10
Июнь
17
O‘LKA TARIXINI O‘RGANISHDA TOPONIMIK MA’LUMOT TO‘PLASH VA
ULARDAN FOYDALANISH MASALASI
Salimov Abdurasul Abdulpattayevish
Tarix fani o‘qituvchisi
Namangan viloyati Mingbuloq tumani
50- sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi
Telefon: +998972519655
Xolmirzayeva Shahnoza Abdulmuhidovna
Tarix fani o‘qituvchisi
Namangan viloyati Uychi tumani
18- sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi
Telefon: +998905991749
Annotatsiya:
Ushbu maqolada jonajon o‘lkamiz tarixini o‘rganish, shu jarayonda toponimik
ma’lumotlar.to‘plash.va.ulardan.foydalanish.yo‘llari.tog‘risida.so‘z.boradi.
Kalit so‘zlar:
toponimika,.ma’lumot,.reja,.lug‘at,.o‘lkashunoslik,.tadqiqot,.muzey,.tarix.
Toponimikani. o‘rganish. ma’lumot. to‘plashdan. boshlanadi.. Bu. ish. odatda. o‘lkashunoslik.
bo‘yicha tadqiqod olib borilayotgan hudud, qishloq, ovul, tuman, viloyat va respublika miqyosida
amalga.oshiriladi..Toponimik.ma’lumot.yig‘ish.ishini.boshlashdan.avval.ma’lumotlarni.qanday.
va qayerlardan to‘plash hamda kimlar bilan qanday mavzuda suhbatlar o‘tkazishning ish rejasi
va. dasturi. ishlab. chiqilishi. shart.. Mana. shu. reja. va. dastur. asosida. puxta. tayyorgarlik. ishlari.
olib.boriladi,.so‘ng.dala.tadqiqod.ishlariga.o‘quvchi.va.talabalar.jalb.qilinadi..Dalada.tadqiqod.
ishlarini amalga oshirish jarayonida aholidan eshitgan hikoya, afsona va o‘tmish haqidagi
suhbatlarni hamda boshqa ma’lumotlarni muntazam yozib boradigan maxsus daftar bo‘lishi
shart.. shundan. so‘ng. surishtirish. va. suhbat. natijasida. olingan. ma’lumotlarni. tadqiq. qilishda.
toponimik. toifalar. bo‘yicha. maxsus. kartotekalar. tuziladi.. Keyin. shu. asosda. lug‘atlar. tuziladi..
Keyinchalik. tadqiqodchilarning. fikrini. hisobga. olgan. holda. bir. turdagi. ommaviy. toponimlarni.
sinchiklab.o‘rganish.katta.ahamiyatga.ega..Tadqiq.qilingan.toponimik.ma’lumotlar.o‘lkashunoslik.
muzeylarida. aniqlanadi.. shuningdek,. bu. ma’lumotlar. maxsus. kutubxonalarda. alohida. bo‘lim.
sifatida. saqlanadi..Toponimik. ma’lumotlar. to‘plash. ko‘pincha. shu. o‘lka. tarixini. o‘rganish. ishi.
bilan.bir.qatorda.olib.boriladi..Turistik.sayohatlarda.va.ilmiy.safarlarda.qatnashgan,.shuningdek.
muzeylar, arxeologik yodgorliklar, tarixiy obidalar va arxitektura yodgorliklariga borgan
o‘lkashunoslar. arxeologik,. etnografik. ma’lumotlar. bilan. bir. qatorda. toponimik. ma’lumot. ham.
to‘playdilar.
Demak,.toponimika.o‘lkashunoslikning.ajralmas.bir.qismi.hisoblanadi..Tarixiy.o‘lkashunoslik.
fani.esa.tarix.fanining.bir.bo‘limi.sifatida.rivojlanib.bormoqda..Bu.fan.har.bir.o‘lkashunos.va.
ziyolidan. o‘z. o‘lkasining. tarixini. har. tomonlama. va. chuqur. o‘rganishni. talab. qiladi.. Hozirgi.
vaqtga kelib o‘lkashunoslik bo‘yicha olib borilayotgan tadqiqod ishlari bilan bir qatorda uning
ajralmas.qismi.bo‘lgan.toponimika.ham.asta-sekin.ijtimoiy.fanlar.qatorida.rivojlanib.bormoqda..
Toponimik. ma’lumotlar. to‘plashda. va. o‘rganishda. tarix,. geografiya,. inson. va. jamiyat. fanlari.
o‘qituvchilari.bilan.tilshunoslarning.hamkorlikda.ishlashi.muhim.ahamiyatga.ega.
O‘lka tarixini yaxshi o‘rganmay turib toponimik ma’lumotlardan o‘lkashunoslikning muhim
manbai. sifatida. foydalanish. nihoyatda. qiyin.. O‘lkashunoslik. bilan. shug‘ullanadigan. kishilar.
toponimikaga. doir. adabiyotlar. bilan. yaxshi. tanishib. chiqishlari. zarur.. O‘zbekiston. tarixini.
o‘rganishda. toponimik. ma’lumotlardan. foydalanish,. toponimik. va. geografik. lug‘atlar. tuzish,.
mavjudlaridan. foydalanish. dars. mazmunini. yanada. boyitadi.. H.Hasanovning. “O‘rta. Osiyo. joy.
nomlari. tarixidan”,. Xodi. zarifning. “lug‘at. va. termin. to‘plovchilarga. yordam”,. s.Qoraevning.
“Geografik. nomlar. ma’nosini. bilasizmi”. kabi. asarlari. shular. jumlasidandir.. Bu. asarlarda.
toponimlar haqida har xil baxslar va munozalar yuritilgan bo‘lib, o‘lka tarixini o‘rganishda
o‘qituvchiga.juda.katta.yordam.beradi.
Toponimlardan nom olgan buyumlar , o‘simlik, hayvonlar shu qadar ko‘pki, ba’zan hatto
ularning.etimologiyasi.to‘g‘risida.o‘ylab.ham.o‘tirmaymiz..Qo‘qon.arava,.buxori.qovun,.chust.
pichog‘i.kabi.so‘zlarda.o‘sha.joy.nomlari.muntazam.esga.tushib.turadi..Biroq.akademiya.(afina.
yaqinidagi changalzor), vulkan (Tirren dengizidagi Vulkano oroli nomidan), jersi (Normandiyadagi
104
Do'stlaringiz bilan baham: |
