16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
UMUM TA’LIM MAKTABLARIDA BOSHLANGICH SINF O‘QUVCHILARINING 
GAPIRISH QOBILIYATINI SHAKLLANTIRISHDA PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK 
OMILLAR
Y.Sh.Muqimova,
Navoiy viloyat Karmana tumani 3-umumta’lim maktabi
Bashlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Menga aytsang unutishim mumkin, 
ko‘rsatsang, balki eslab qolarman.
 Bajarishimga imkon bersang, butun umr esimda qoladi”
Xitoy faylasufi, Konfutsiy. 
Anotatsiya: 
Xalq pedagogikasi an’analari, uning mazmuni, maqsad, vazifalari va 
mohiyati bilan tanishtirish orqali pedagoglarda bola tarbiyasiga sharqona yondashuvni 
takomillashtirishga.erishiladi.
Kalit so‘zlar: 
Maktab,o‘quvchi,. qobiliyat,. pedagogika,. psixologiya,. dialogik. nutq,.
rivojlantirish,. psixologik. omillari,. mantiqiy. fikrlash,. tarbiya,. mulohaza,. kuzatuv,. mehnat,.
yosh
Kelajak. avlod. haqida. qayg‘urish,. sog‘lom. barkamol. naslni. tarbiyalab. yetishtirishga.
intilish.bizning.milliy.xususiyatimizdir..Bu.muqaddas.zaminda.yashayotgan.har.qaysi.inson.
o‘z. farzandlarining. baxtu. saodati,. fazlu. kamolini. ko‘rish. uchun. butun. hayoti. davomida.
kurashadi.mehnat.qiladi,.o‘zini.ayamaydi....Sir.emaski,.har.qaysi.davlat,.har.qaysi.millat.
nafaqat yer osti va yer usti tabiiy boyliklari bilan, harbiy qudrati va ishlab chiqarish 
salohiyati bilan, balki birinchi navbatdagi o‘zining yuksak madaniyati, ma’naviyati bilan 
kuchlidir..Faqat.chinakam.ma’rifatli.odam.inson.qadrini,.millat.qadriyatlarini.bir.so‘z.bilan.
aytganda.o‘zligini.anglash,.erkin.va.ozod.jamiyatda.yashash.mustaqil.davlatimizning.jahon.
hamjamiyatida.o‘ziga.munosib.obro‘li.o‘rin.egallashi.uchun.fidoiylik.bilan.kurashishi.lozim.
Hozirda mamlakatimizda ma’naviyatimizni tiklash va yanada takomillashtirish zamon 
talablari.bilan.uyg‘unlashtirish.asosida.jahon.andozalari.va.ko‘nikmalari.darajasiga.chiqarish.
maqsadiga.katta.ahamiyat.berilib.kelmoqda...
Ta’lim. tizimining. ajralmas. qismi. bo‘lgan.
boshlangich.ta’lim.jarayonining.bosh.vazifasi.o‘quvchilarni.har.tomonlama.tarbiyalashdan.
iborat.bo‘lib,.bunga.ta’limning.interfaol.usullaridan.unumli.foydalanibgina.erishish.mumkin..
Ta’lim. jarayoni. bir-birini. davom. ettirish,. to‘ldirish,. takomillashtirish. bilan. bog‘liq.. Inson.
butun. umri. davomida. ta’lim. oladi,. o‘rganadi,. izlanadi. va. xulosa. qiladi.. Shunga. ko‘ra.
boshlangich sinf o‘quvchilari uchun tayyorlangan bitta dars ishlanmasi e’tiboringizga havola 
qilinadi..Bu.dars.mobaynida.tinglovchilarni.faollashtirish.usullaridan.qanday.vositalar.orqali.
foydalanganimni.bayon.etmoqchiman.
Darsning.maqsadi:
-.mantiqiy.fikrlashga.undash;
-.o‘z.fikrini.mustaqil.bayon.etish;
-.umumiy.qabul.qilingan.tartibga.rioya.qilish;
-.mavzu.asosida.yakuniy.mulohaza.yuritish;
-.tegishli.tavsiyalar.tuzish.hisoblanadi..
Demak, biz har bir mashg‘ulot o‘tish barobarida o‘z oldimizga bir qancha vazifalarni 

---

30
10
qo‘yishimiz.lozim.bo‘ladi.
-. Pedagogika. orqali. bolalarda. odob-axloq. ko‘nikmalarini. shakllantirish,. ular. qalbida.
insoflilik,. mehnatsevarlik,. rostgo‘ylik,. kamtarlik,. diyonatlilik,. e’tiqodlilik,. tug‘ishganlarga.
nisbatan mehr-oqibatlilik, ilm olishga qiziqish, tabiatga nisbatan oqilona munosabatni 
shakllantirish;
-.milliy.qadriyatlar,.madaniy.meros,.xalq.og‘zaki.ijodi.namunalarini.o‘zlashtirish;
-.badiiy.tafakkurni.boyitish;
-.bola.shaxsida.ijobiy.fazilatlarni.tarkib.toptirish;
-.maktab.yoshidagi.bolalarni.vatanparvarlik.ruhida.tarbiyalash;
-.ongida.yangicha.dunyoqarash.va.milliylikni.mujassamlashtirish;
-.milliy.istiqlol.g‘oyasi,.madaniy-ma’rifiy.tushunchalar.haqida.ilk.ma’lumot.berish;
-.oila,.mahalla.va.pedagogik.jamoa.hamkorligida.bola.shaxsida.axloqiy.sifatlarni.tarkib.
toptirish;
-.talim-tarbiya.jarayonida.pedagogik.talablar.hamohangligiga.erishish;
-.milliy.urf-odatlardan.oqilona.foydalangan.holda.bola.tarbiyasiga.yondashuv.
-Pedagogika zaminida uyda o‘zini tutish, ota-onasining aytganiga quloq solish, aka-
ukalariga.nisbatan.g‘amxo‘rlik.ko‘rsatish;
- to‘g‘ri so‘z bo‘lish, mehnat qilish va ilm olishga qiziqish, bo‘sh vaqtini bekor 
o‘tkazmaslik;
-.tozalikka.rioya.qilish,.kattalar.oldida.odob.saqlash;
-.hayvon,.o‘simliklarni.parvarishlash,.bog‘lar.barpo.qilish;
-.atrofdagilar.bilan.muomala.me’yorini.bilish,.ularga.rioya.qilish;
-.topishmoq.maqol,.tez.aytish,.ovutmachoqlarni.bilish.va.o‘rinli.ishlata.olishga.o‘rgatish.
-.xulqida.o‘zbekona.xislatlarni.tarkib.toptirish,.rivojlantirish,.mustahkamlash,.faollashtirish;
-.bola.shaxsida.vatanparvarlik,.odoblilik,.xushmuomalalilik,.sabrlilik,.orastalik,.tejamkorlik.
kabi.hislatlarni.shakllantirish;
-. buyuk. ajdodlarning. ma’naviy. meroslarini. e’zozlaydigan,. qiziqib. o‘rganadigan. qilib.
tarbiyalash;
-.milliy.bayramlarni.bilish,.ularda.ishtirok.etishdan.zavqlanishga.erishish.
Pedagogika va uning mazmuni, maqsad, vazifalari va mohiyati bilan tanishtirish orqali 
pedagoglarda.bola.tarbiyasiga.sharqona.yondashuvni.takomillashtirishga.erishiladi..Bundan.
tashqari,.pedagoglar.ta’lim-tarbiya.jarayoniga.ota-onalar,.mahalla,.jamoatchilikni.keng.jalb.
etish.yo‘llari.bilan.tanishadilar..O‘zaro.hamkorlikning.usul-uslublarini.hayotga.tatbiq.etadilar.
Foydalanilgan.adabiyotlar.ro‘yxati
1.. Qodirova. F.. R.,. Qodirova. R.M. “Bolalar. nutqini. rivojlantirish. nazariyasi. va.
metodikasi”..T.,.2006.
2.. . Qodirova. F.. R.. Maktabgacha. yoshdagi. bolalarni. o‘rganishning. lingvodidaktik.
muammolari..J.,.“Pedagogik.ta’lim”.,.2002,.N2.

---

31